In het kader van terreurbestrijding moeten Russische providers sinds 1 juli alle communicatie van hun klanten een half jaar bewaren. Maar deze 'sleepwet' is voorlopig onuitvoerbaar, omdat de daarvoor onontbeerlijke technische hulpmiddelen in Rusland nog niet zijn toegelaten.
Per 1 juli is in Rusland een nieuw pakket antiterroristische maatregelen van kracht. Conform deze zogeheten ‘Jarovaja-wet’, vernoemd naar parlementariër Irina Jarovaja die afgelopen jaren veel initiatiefwetten door de Staatsdoema heeft weten te loodsen, moeten providers alle data van hun klanten een half jaar lang opslaan en ongevraagd toegankelijk maken voor politie en justitie. Het gaat niet alleen om email-verkeer, maar ook om sms- of andere berichten en mondelinge telefoongesprekken. De providers worden daarbij onderworpen aan het toezicht van de staatsveiligheidsdienst FSB.
Irina Jarovaja in de Doema. Foto Medialitepsk
De Jarovaja-wet werd al medio 2016 door de Doema aangenomen. Maar omdat de Russische telecommunicatiebranche veel praktische bezwaren zag opdoemen, liet de invoering van deze drastische Russische variant op de Nederlandse sleepwet twee jaar op zich wachten.
Behalve de berichtendienst Telegram die zijn codes niet wil prijsgeven – zie onder meer dit eerdere bericht – zijn de meeste telecommunicatiebedrijven nu wel bereid zich naar de nieuwe wetgeving te voegen. Toch laat de uitvoering te wensen over. Volgens dagblad Kommersant kunnen de ict-ondernemingen de wet nog steeds niet uitvoeren, omdat de hulpmiddelen die daarvoor nodig zijn in Rusland nog niet voor gebruik zijn vrijgegeven.
Er zijn zeven Russische firma’s die deze programmatuur en apparatuur kunnen leveren: Norsi Trans, Citadel, TechAgros SpetsSistemi, Orion, Mfi Soft, Signatec en Osnova Lab. Maar het Russische staatsagentschap voor Communicatie heeft deze techniek nog niet definitief kunnen laten certificeren. De reden is bureaucratisch van aard. Bij de certificatie zijn verschillende organen betrokken, die kennelijk langs elkaar heen werken.
De providers zijn huiverig om er toch mee te werken. Mochten de telecombedrijven toch niet gecertificeerde hulpmiddelen van een van deze zeven ondernemingen gaan inzetten, dan kan dat strafbaar zijn. Wanneer het certificatieproces afgerond kan zijn, is onbekend.
Jaarlijkse extra kosten: € 100 miljoen per provider
Bij de totstandkoming van de Jarovaja-wet hadden de telecombedrijven ook commerciële bezwaren. Om de wetgeving te kunnen uitvoeren, zouden ze komende vijf jaar op kosten worden gejaagd. De belangrijkste ondernemingen verwachten jaarlijks ongeveer 100 miljoen dollar te moeten besteden aan de Jarovaja-wet. Het financiële dagblad Vedemosti komt tot de volgende berekeningen. Mail.ru Group (o.m. Vkontakte, Odnoklasniki) verwacht extra kosten van 115 tot 140 miljoen dollar per jaar. Megafon (telefonie, kabeltelevisie) heeft voor de hele periode van vijf jaar 550 tot 640 miljoen dollar gereserveerd. Vimpelcom (telefonie) komt tot een bedrag van 715 miljoen dollar. En MTS (telefonie) heeft 950 miljoen dollar apart gelegd tot 2023. De Russische Posterijen rekent op eenzelfde bedrag.
De ict-ondernemingen zullen deze kosten aan hun klanten doorberekenen. In de zomer van 2017 berekende de Russische werkgeversorganisatie RSPP dat de totale kosten van de Jarovaja-wet voor het hele bedrijfsleven tot 2019 circa 275 miljard dollar zouden kunnen gaan belopen. Het Russische bruto binnenlandse product is ongeveer 1300 miljard dollar per jaar.