RAAM stelt zich ten doel de kennis in Nederland over politieke, maatschappelijke en culturele ontwikkelingen in Rusland, Oekraïne en Belarus te verdiepen, omdat deze van essentiële (geo)politieke betekenis zijn voor de Europese democratische rechtsorde.
RAAM vergroot kennis en stimuleert meningsvorming door middel van publicaties van journalisten, wetenschappers en andere experts en het organiseren van lezingen en evenementen. Daarbij acht RAAM het van essentieel belang om collega’s uit de genoemde landen uit te nodigen en aan het woord te laten.
Ontstaan: Raam op Rusland
Dit kennisplatform ging op 21 april 2016 van start als ‘Raam op Rusland’. Het idee ontstond in de zomer van 2015 bij drie Nederlandse journalisten die eind jaren tachtig en begin jaren negentig als correspondent van NRC Handelsblad en de Volkskrant in Moskou werkten. Zij waren daar in 1991 getuige van de ontmanteling van de Sovjet-Unie.
Twee redenen lagen ten grondslag aan de oprichting van Raam op Rusland. Sinds de Russische annexatie van de Krim en de militaire interventie in de Donbas in 2014 zijn de geopolitieke verhoudingen op het Europese continent ingrijpend veranderd. De hoop op het einde van de vijandschap uit de Koude Oorlog vervloog. De informatie over Rusland, Oekraïne, Belarus en de andere vroegere Sovjetrepublieken schoot tekort. Tussen de journalistieke verslaggeving en het specialistische academisch onderzoek gaapte een kloof.
Raam op Rusland wilde die lacunes opvullen door kennis en analyses toegankelijk te maken voor beleidsmakers, politici, journalisten, ondernemers, zakenlieden en geïnteresseerde burgers. Een belangrijk doel was het bieden van een podium aan auteurs uit de landen zelf, wier perspectief in Nederland nauwelijks wordt gehoord.
Raam op Rusland koos als uitgangspunt de bescherming van de democratische rechtsstaat, zoals verankerd in de Raad van Europa en het Verdrag tot Bescherming van de Rechten van de Mens en de Fundamentele Vrijheden. Ook Rusland, Oekraïne en de meeste andere Europese landen uit de voormalige Sovjet-Unie hebben deze waarden en normen (ooit) onderschreven.
Financiering en partners
De Rijksoverheid stelde in februari 2016 een startsubsidie voor drie jaar ter beschikking. In totaal ontving Raam op Rusland €264.517 van het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken. In deze periode heeft Raam op Rusland samenwerking gezocht en gevonden met een aantal non-gouvernementele partners in Nederland.
Het Wilhelmina E. Jansenfonds bood de stichting de mogelijkheid om in Amsterdam een jaarlijkse lezing te organiseren met een spreker uit Rusland of Oekraïne. Omdat de eerste lezing samenviel met de honderdste verjaardag van de Russische Revolutie in 1917 werd zij
de Oktoberlezing gedoopt. Gezaghebbende sprekers uit de regio waren de afgelopen jaren te gast.
In 2018 ging Raam op Rusland samenwerken met de vakgroep Russian and Eurasian Studies van de Universiteit Leiden. En in 2020 was Raam op Rusland een van de initiatiefnemers voor Russia & Eastern Europe Knowledge Alliance (REKA), een kennisnetwerk dat in 2021 onder auspiciën van Instituut Clingendael in Den Haag tot stand is gekomen.
De verdere financiering van onze activiteiten is voorlopig gegarandeerd door een legaat, particuliere fondsen en donaties.
Oriëntatie
De eerste jaren lag de focus van ons werk op Rusland, omdat de koers en stabiliteit daarvan bepalend waren voor de buurlanden en het hele Europese continent. Daarom kozen wij voor de naam Raam op Rusland.
Voor een platform dat zich richt op actuele ontwikkelingen is accentverschuiving onvermijdelijk: naarmate de Russische inmenging in Oekraïne en Belarus intensiveerde, maakten deze landen een steeds groter deel uit van het werk van Raam op Rusland. Ook werd het steeds meer een podium voor auteurs uit deze landen. Gevolg was dat de naam ‘Raam op Rusland’ inhoudelijk steeds minder goed paste.
Door de grootschalige Russische invasie in Oekraïne op 24 februari 2022 verschoof het perspectief niet alleen geografisch, maar ook qua oriëntatie: de ontwikkelingen binnen Oekraïne en Belarus verdienden meer aandacht en onderstreepten dat de Moskou-centrische blik op deze landen moest verdwijnen. Dit diende ook tot uiting te komen in de naam. In het najaar van 2023 is daarom besloten het platform om te dopen tot Raam op Rusland, Oekraïne en Belarus, kortheidshalve onder de overkoepelende noemer ‘RAAM’.
RAAM: nieuw maar vertrouwd
Aan de doelstelling is weinig veranderd: RAAM blijft ook de komende tijd bijdragen aan het verdiepen van kennis en het stimuleren van meningsvorming door middel van publicaties, lezingen en evenementen.
Geografisch ligt de nadruk nu op Rusland, Oekraïne en Belarus. Als de gebeurtenissen daarom vragen besteedt RAAM daarnaast aandacht aan Moldavië, Georgië, Armenië en Azerbeidzjan, de Baltische staten en Centraal-Aziatische landen.
Waar de oorspronkelijke keuze voor Rusland was ingegeven door het geopolitieke belang van dit land, is de keuze voor een nieuwe naam ook een keuze voor een nieuw uitgangspunt, zonder imperialistische connotaties. Rusland, Oekraïne en Belarus verdienen een gelijkwaardige plaats op het platform en dus ook in de naam.
De Nederlandse website van RAAM bevat naast artikelen in het Nederlands ook artikelen in het Engels.
