Staat de onafhankelijkheid van de Centrale Bank op het spel, nu de Russische roebel instabiel blijft en langzaam maar gestaag in waarde daalt? Maandag 10 september zakte de koers op de financiële markt in Moskou door een symbolische grens: circa 70 roebel voor een dollar en 80 roebel voor een euro. Dat was de laagste koers sinds maart 2016. De zwakke roebel kan leiden tot strijd tussen regering en centrale bank.

Roebelkoers tot medio augustus 2018. Grafiek Centrale Bank / Kommersant

Sommige media doopten de handelsdag van 10 september tot ‘zwarte maandag’. Dat klinkt overdreven, maar er is wel enige reden voor. De situatie is nu namelijk wat anders dan ruim twee jaar geleden. Indertijd was de olieprijs, een belangrijke graadmeter voor de roebelkoers, minder dan 40 dollar per vat, nu kost een barrel ruim 75 dollar. Rusland verkeerde toen daarom in een economische recessie. Dit jaar groeit de economie licht, maar toch staat de roebel onder druk.

Autonomie Centrale Bank

Terwijl de roebelkoers daalde, doemde op politiek niveau meteen de vraag op of de Centrale Bank nu de rente zou moeten verhogen om de roebel én de inflatie te stabiliseren. Minister Andrej Beloöesov van Financiën nam een voorschot door zich tegen een verhoging van de interbancaire rente uit te spreken. ‘Er zijn enkele gronden, maar het zou hoogst onwenselijk zijn,’ aldus Beloöesov. Een renteverhoging zal de ‘investeringen en de economische groei afremmen en zo ook de overheidsinkomsten’. De Centrale Bank zou volgens Beloöesov de rente tot eind dit jaar op het huidige niveau van 7,25 procent moeten houden.

Basisrente in Rusland tussen september 2013 en maart 2018.

Beloöesov was niet de eerste minister die de Centrale Bank op het hart bond de rente niet te verhogen en daarmee op de koop toe te nemen dat de roebel verder aan waarde verliest ten opzichte van de westerse munten. Vier dagen eerder riep ook premier Dmitri Medvedev de Centrale Bank op om over te stappen van een ‘neutrale naar een stimulerende regulering van de kredietsfeer’. De regering is bang dat een verhoging van de rente het toch al geringe herstel van de economie zal fnuiken. Voor haar is beheersing van de inflatie op dit moment ondergeschikt aan de economische groei.

Vrijdag 14 september zal blijken of de Centrale Bank zich laat leiden door deze politieke pleidooien van Medvedev en Beloöesov. Onder leiding van centrale bankpresident Elvira Nabioellina beslist de directie dan over de rente. Nabioellina, die nu al vijf jaar op haar post zit, heeft niet uitgesloten dat ze voor het eerst sinds 2017 zal kiezen voor een verhoging van de rente.

Nieuwe wet op monetair beleid?

Op de achtergrond van deze pressie over en weer gaat het niet alleen over het rentebeleid maar ook over de autonomie van de Centrale Bank. In het parlement klinken stemmen om die zelfstandigheid aan banden te leggen. De fractie van Rechtvaardig Rusland, de kleinste partij van de zogeheten ‘systeemoppositie’, werkt aan een wetsontwerp om de directie van de Centrale Bank de almacht over de rente te ontnemen, omdat het volgens de partij om meer gaat dan inflatiebeheersing alleen. Rechtvaardig Rusland wil de zeggenschap over het monetaire beleid daarom overdragen aan de Nationale Economische Raad, waarin vertegenwoordigers van de ministeries van Financiën en Economische Zaken en het Kremlin zitting hebben.

Dinsdag 11 september beslist de Doema of het wetsvoorstel in behandeling wordt genomen. Of het ontwerp wordt aangenomen is de vraag. Rechtvaardig Rusland bezet slechts 38 van de 450 zetels in de Doema.