Rusland beschouwt de gecoördineerde westerse bekendmaking van hackersactiviteiten van GROe-agenten als een ‘anti-Russische spionnenmanie’, een ‘helse parfumcocktail’  en een ‘geregisseerde propaganda-actie’ en verwacht een verdere verslechtering van de betrekkingen, ook met Nederland.

Donderdag 4 oktober gaf de Nederlandse MIVD een persconferentie, waarin directeur Eichelsheim bekend maakte dat zijn organisatie vier Russische hackers op heterdaad had betrapt terwijl zij probeerden om het internet-netwerk van de organisatie voor een verbod op chemische wapens OPCW in Den Haag binnen te dringen. Diezelfde dag maakte het ministerie van Justitie in Washington bekend een strafvervolging in te stellen tegen zeven GROe-agenten, onder wie de vier die in Nederland waren betrapt.

Foto van MIVD van moment waarop vier Russische agenten
worden betrapt op 13 april 2018

De Russische staatszender RT ziet de persconferenties als een poging om Rusland verder in de hoek te drijven en legt een verband met recente en op hande zijnde gebeurtenissen. RT noemt een vergadering van Navo-kopstukken over meer inzet op het gebied van cyberoorlog; een zitting van de OPCW volgende week over het aanwijzen van daders van aanvallen met chemische wapens; het onlangs weer toelaten van Rusland tot de anti-doping organisatie WADA na een schorsing van drie jaar en de nieuwe bewijzen over de MH17 waarmee Rusland in september kwam. ‘Het is een goed gecoördineerde campagne om Rusland in diskrediet te brengen’, zei de Russische ambassadeur in Londen Jakovenko.

Het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken verklaarde dat het Nederland meerdere malen heeft gewaarschuwd dat onthullingen over ‘zogenaamde cyberaanvallen’ ernstige schade toebrengen aan de relatie tussen beide landen. Het ministerie vindt het vreemd dat er een half jaar is gewacht met de bekendmaking van het betrappen van de Russische hackers in Den Haag en denkt dat het te maken heeft met de OPCW-zitting van volgende week.

Het plan om de OPCW voortaan het recht te geven om daders van chemische aanvallen aan te wijzen stuit op sterk verzet van Rusland. Nadat in juni tweederde meerderheid van landen voor de uitbreiding  van de bevoegdheid had gestemd, dreigde Rusland uit het verdrag te zullen stappen. In de komende zitting wordt besproken hoe de uitbreiding van het mandaat gefinancierd zal worden.  

Hollandse ziekte

De Russische kranten berichten uitvoerig over de persconferenties in Den Haag en Washington. Volgens de pro-Kremlin krant Izvestia is er sprake van een Hollandse ziekte. Het Westen is besmet door een spionnenmanie. De krant citeert de voorzitter van de commissie buitenland van de Russische senaat, Konstantin Kosatsjov, die de persconferenties een provocatie noemt, bedoeld om het onderwerp ‘Russische dreiging’ op de agenda te houden. Namens afdeling Benelux van de Russische handelskamer zegt Jelena Medvedeva schade te verwachten voor de handelsbetrekkingen tussen Nederland en Rusland.  

In een commentaar schrijft zakenkrant Vedomosti kritisch over de hackersacties van de GRoe. Als de aantijgingen niet verzonnen zijn door de Nederlandse en Amerikaanse regeringen, dan moet worden geconcludeerd dat de Russische inlichtingendiensten ingezet zijn om iets te herstellen aan eerdere fouten en mislukkingen of zich hiervoor te wreken, aldus Vedomosti.

Niet GROe maar opdrachtgever faalt

Ex-diplomaat en publicist Vladimir Frolov vindt dat de GROe niet zoveel te verwijten valt. In een analyse op de site Republic.ru schrijft hij dat cyberspionage een legitieme vorm van spionage is waaraan alle ontwikkelde landen meedoen. Als de GROe bepaalde ‘fatsoensnormen’  zou hebben geschonden, dan is dat niet meer dan een signaal  aan het Westen waartoe Moskou met cyberwapens in staat is. De GRoe heeft foutjes gemaakt, zoals paspoorten met opeenvolgende nummers uit te geven en een taxibon te bewaren, maar van ‘catastrofaal falen’  van de GRoe is geen sprake.    

Taxibon die een van de GROe-officieren bij zich had, adressen van rit staan er op. Hij werd 10 april opgehaald bij het GROe-gebouw en naar het vliegveld van Moskou gereden. Foto MIVD

Onthuld zijn slechts de onkosten van riskante, maar  effectieve operaties, die ten doel hebben de anti-dopingsorganisatie  WADA te discrediteren en de expertise van de OPCW in twijfel te trekken. Dat laatste gebeurde door een voordelige interpretatie bekend te maken van het rapport van het lab in het Zwitserde Spiez over een monster van het gif novitsjok.  Niemand minder dan Lavrov minister van Buitenlandse Zaken Lavrov gaf op 16 april die interpretatie. Frolov denkt dat Lavrov zich baseerde op gehackte informatie uit het Zwitserse lab en concludeert dat na het betrappen en uitzetten van de Russische spionnen in Nederland een andere ploeg naar Spiez is gestuurd en daar met succes hun missie hebben volbracht.

De kritiek van Frolov richt zich op de opdrachtgevers van de GROe en andere inlichtingendiensten.  Anders dan de mythe wil zijn zij niet meer dan uitvoerders, ze handelen niet op eigen initiatief, schrijft hij. De diplomatieke gevolgen van het optreden van de Russische inlichtingendiensten moeten eens kritisch onder de loep worden genomen door anderen dan het ministerie van Buitenlandse Zaken.