De Europese Unie heeft op 22 januari negen betrokkenen bij de inzet van chemische wapens op een sanctielijst gezet. Vier van hen werken voor de Russische militaire inlichtingendienst GROe en worden verantwoordelijk geacht voor de Novitsjok-aanval in Salisbury tegen de Russische ex-spion Sergej Skripal, in maart 2018.

Directeur van de GROe Igor Kostjoekov, door EU op sanctielijst gezet (foto mil.ru)

Afgelopen oktober besloot de EU om maatregelen te nemen tegen betrokkenen bij het gebruik van chemische wapens. Het is voor het eerst dat deze regeling nu wordt toegepast. De lijst bevat de namen van negen mensen en één organisatie. Naast de door Bellingcat ontmaskerde Anatoli Tsjepiga (ook bekend als Roeslan Bosjirov) en Aleksandr Misjkin (ook bekend als Aleksandr Petrov) staan twee leidinggevenden van de GROe op de lijst: Igor Kostjoekov (hoofd van de organisatie) en zijn adjunct, Vladimir Aleksejev. Tsjepiga en Bosjirov worden er door de Britse overheid van beschuldigd een aanval met gifgas te hebben uitgevoerd op Skripal. De andere vijf mensen worden verdacht van betrokkenheid bij de ontwikkeling van chemische wapens in Syrië, net als de organisatie Scientific Studies and Research Centre.

Igor Kostjoekov werkt pas sinds november als hoofd van de GROe en was dus niet in die hoedanigheid betrokken bij de Salisbury-aanval. Zijn voorganger Igor Korobov overleed op 21 november 2018.

In maart 2018 werden de voormalige officier van de Russische inlichtingendienst Sergej Skripal en zijn dochter Julia in het Britse Salisbury vergiftigd met het zenuwgas Novitsjok. Ze hebben de aanval allebei overleefd. Het chemische wapen werd in de jaren ‘70 en ‘80 ontwikkeld in de Sovjet-Unie. Sindsdien zijn de diplomatieke spanningen tussen Groot-Brittannië en Rusland toegenomen, en daar zijn deze sancties onderdeel van. Zowel de VS als de EU, Oekraïne, en andere landen hebben in totaal 342 Russische diplomaten uitgezet. De Organisatie voor de preventie van chemische wapens (OPCW) in Den Haag heeft vastgesteld dat het tweetal inderdaad met het gifgas is vergiftigd.

Volgens EU-commissaris voor Buitenlandse Zaken Federica Mogherini zijn er gegronde redenen om de sancties nu op te leggen: 'De Europese Unie heeft, voordat het de beslissing nam, een lange en degelijke juridische beoordeling gemaakt.'

Kremlin-woordvoerder Dmitri Peskov noemde de beschuldigingen ongegrond. Rusland reageert 'zeer negatief' op de sancties en Peskov benadrukt dat het geen bewijsmateriaal heeft ontvangen van de Britten. 'We kennen allemaal de foto’s van deze twee burgers in Groot-Brittannië. Maar er zijn heel veel foto’s van Russische burgers in Groot-Brittannië, en dit zijn geen directe bewijsstukken.'

Als gevolg van de sancties worden de vermogens van de vier GROe agenten bevroren, en mogen ze niet reizen binnen de EU. De Britse overheid heeft laten weten dat de economische sancties ook ná een mogelijke no-deal bij de Brexit in de gehele EU van kracht blijven en zal zich inspannen Europa op één lijn te houden. Ook de Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken Stef Blok vindt het 'heel belangrijk dat de Europese Unie verenigd blijft als internationaal recht geschonden wordt', en dat dat niet alleen met de mond moet worden beleden, 'maar er ook consequenties aan moeten worden verbonden door sancties op te leggen'.

In december zetten de Verenigde Staten de agenten Tsjepiga (Basjirov) en Misjkin (Petrov) al op een zwarte lijst, samen met negen andere medewerkers van de GROe. Dit ging over zowel de Salisbury-aanval als het beïnvloeden van de Amerikaanse presidentsverkiezingen.

(Bronnen: The Guardian, De Telegraaf, The Bell, TV Dozjd, New York Times, TASS)