Op 6 februari werd de Deense Jehova’s Getuige Dennis Christensen door de rechtbank in Orjol veroordeeld tot zes jaar celstraf. Hij woont sinds 1995 in Rusland, en werd al in mei 2017 gearresteerd voor het ondersteunen van de Jehova’s Getuigen. Na meer dan anderhalf jaar voorarrest kwam de uitspraak.

In 2016 verbood het hof in Orjol de beweging op lokaal niveau, en sinds april 2017 zijn alle organisaties van de Jehova’s Getuigen door het Russische hooggerechtshof verboden en als extremistisch bestempeld. De beweging heeft in Rusland ongeveer 100,000 leden en 400 lokale takken.

Dennis Christensen is veroordeeld tot zes jaar celstraf. Foto: Jehova's Getuigen

De wet tegen extremisme was van oorsprong bedoeld voor nationale veiligheid, maar deze wordt nu ook gebruikt tegen de pacifistische Jehova’s Getuigen. Het hof stelde dat de stroming extremistisch is omdat zij alléén hun eigen god erkent als de ware.

Christensen kreeg in 2000 een verblijfsvergunning in Rusland. Hij preekte in Orjol en bood financiële steun aan gelovigen voor het onderhoud van hun gebouw. Door middel van een telefoontap, een geheime getuige en informatie over het onderhoud van de gebedsruimte stelde het hof vast dat de Deen één van de leiders van de lokale gemeente was.

In december 2018 kreeg de 70-jarige Arkadja Akopovitsj Akopjan al een taakstraf voor het uitdelen van extremistische literatuur van de Jehova’s Getuigen. Dennis Christensen is als eerste Jehova’s Getuige in Rusland veroordeeld tot een celstraf onder de aangescherpte extremisme-wetgeving. Mensenrechtenorganisatie Memorial noemt de veroordeling een schending van de vrijheid van godsdienst, en schrijft dat het hier om discriminatie gaat.

Tegenstrijdigheid

Volgens Kremlin-woordvoerder Dmitri Peskov zou president Poetin de veroordeling van Christensen gaan bespreken met de presidentiële Adviesraad voor Mensenrechten. Het staatshoofd had in december 2018 ook een gesprek met de voorzitter van de Hoge Raad over de Jehova’s Getuigen. Peskov zei dat de activiteiten van de organisatie illegaal zijn, maar wilde niet specifiek ingaan op de veroordeling van Christensen. Enkele uren hierna zei Michail Fedotov, voorzitter van de Adviesraad voor Mensenrechten: ‘Wanneer iemand het geloof van de Jehova’s Getuigen belijdt, staat hij in zijn recht en overtreedt hij de wet niet.’

De omstreden kwalificatie van Jehova’s Getuigen kwam al in december aan de orde, toen politicologe Jekaterina Schulmann in een vergadering met de Adviesraad voor Mensenrechten aan Poetin vroeg waarom de lijst van extremistische organisaties in Rusland grotendeels uit gemeentes van Jehova’s Getuigen bestaat. Poetin antwoordde: ‘We moeten alle religies gelijkwaardig behandelen, maar het is ook noodzakelijk om rekening te houden met het land en de samenleving waarin we leven. Dit betekent alleen niet dat we leiders van religieuze gemeenschappen moeten bestempelen als leden van destructieve of terroristische organisaties. Dat is natuurlijk onzin.’

Hoofdkantoor van Jehova's Getuigen in Rusland. Foto: TASS, Aleksandr Demjantsjoek

Volgens de Jehova’s Getuigen zelf zitten er momenteel 22 gelovigen vast in Russische gevangenissen en zijn er nog 25 onder huisarrest. 40 leden zijn vrijgelaten. De vervolging begon in 2009, toen 34 publicaties als extremistisch werden bestempeld en de tak in Taganrog werd gesloten.

Het is onduidelijk of ook andere leden van de Jehova’s Getuigen zullen worden veroordeeld, en of ook andere religieuze stromingen als extremistisch zullen worden bestempeld. De advocaat van Christensen noemde de veroordeling een precedent waarmee ook anderen kunnen worden veroordeeld vanwege hun geloofsovertuiging. Dit werd ook gezegd door Valeri Borsjtsjev van de Moskouse Helsinki Groep, die waarschuwde voor ‘een golf die zich hierna niet alleen op Jehova’s Getuigen richt’.

Bronnen: Human Rights Watch, TASS, Novaya Gazeta, Moscow Times, Interfax, Forum 18