De Witrussische revolutie toont aan dat het uiteenvallen van de Sovjet-Unie in 1991 niet voltooid werd. De ruïnes van de USSR zijn in beweging. De democratische revoluties van die jaren zijn niet volbracht, ook in Rusland niet.  Wij hebben nog alles voor de boeg, schrijft de Russische commentator Andrej Kolesnikov op de site Forbes.ru.

Loekasjenko met kogelvrij vest en geweer bedankt leden van de oproerpolitie. Foto schermafdruk Pul 1 (presidentiële persdienst)

door Andrej Kolesnikov

Loekasjenko begreep zijn volk dus toch niet. Nadat hij in een boef uit een tekenfilm was veranderd, sleurde hij zijn ongelukkige zoon Kolja mee en verscheen dit keer in complete uitrusting als de verdediger van zijn eigen paleis, dat vanwege de vreedzame aard van het protest helemaal niemand van plan was te bestormen.

Deze vreemde mengelmoes van beelden roept onvermijdelijk historische flashbacks op - van Salvador Allende met een automatisch geweer tot Nicolae Ceauşescu in een helikopter. Het belangrijkst is natuurlijk de reminiscentie aan de fluwelen revoluties in 1989.

Roemenië of Polen

Dictators gedragen zich op twee manieren: ze onderhandelen over een verzachting van het politieke regime, zoals dit gebeurde in Tsjechoslowakije met het Burgerforum en in Polen met Solidariteit, of ze klampen zich tot het laatste moment vast aan de macht, zoals in Roemenië. De uitkomst is bij voorbaat gegeven. In beide gevallen komt er een nieuwe democratische regering. In fluwelen situaties blijven vertegenwoordigers van de oude regering zelfs deel uitmaken van de elite, in de grimmige varianten eindigt de dictator als Ceauşescu. Misschien is er nog een vluchtweg naar de elitewijk achter de schutting buiten Moskou, maar dit moet dan wel snel en van tevoren worden geregeld ...

Voor de Roemeense variant zijn Roemenen nodig, geen Witrussen. Het Roemeense leger was overgelopen naar het volk en raakte daardoor in gevecht met de Securitate, de geheime politie. Voor de Tsjechoslowaakse en Poolse opties zijn allereerst machthebbers nodig die bij hun verstand zijn, en begrijpen dat door nu een nederlaag toe te geven, zij zichzelf van een rustige oude dag verzekeren en niet straks voor het Internationaal Tribunaal in Den Haag staan. Bij de betogers zou je het liefst leiders willen van het kaliber Lech Wałęsa  en Václav Havel.

Dictators als Ceauşescu verdedigen niet eens hun eigen regime, alleen zichzelf

Een analogie van het Witrussische scenario met de revoluties van 1989 gaat niet helemaal op. Daarbij laat overigens de menselijke keten in de Baltische landen ten teken van solidariteit met de Witrussen wel de essentie zien. [Op 23 augustus j.l. vormden 50 duizend mensen een keten van de Litouwse hoofdstad Vilnius naar de grens met Belarus, red.] De actie verwijst naar de indrukwekkende menselijke keten ter herdenking van het Molotov-Ribbentrop-pact in augustus 1989  [de inwoners van de Baltische landen drukten daarmee hun verlangen naar onafhankelijkheid uit] en betekent dat het uiteenvallen van de Sovjet-Unie in 1991 niet voltooid werd, maar doorgaat. De ruïnes zijn in beweging. Zoals ook de democratische revoluties van die jaren niet volbracht zijn. Ze gaan door en halen zichzelf in. De democratisering is ook in Rusland niet voltooid - wij hebben nog alles voor de boeg.

Dictators als Ceauşescu verdedigen niet eens hun eigen regime. In kritieke situaties blijft er niets van het regime over behalve een persoonlijke lijfwacht. Ze verdedigen gewoon zichzelf. Loekasjenko noemt zijn volk ‘ratten’, zoals blijkt uit die video met een automatisch wapen en zoon Kolja. Er komt een moment waarop de dictator zijn sociale basis volledig verliest en ‘50.000 bewezen proletariërs’ (de Roemeense autocraat was van zins zich op hen te verlaten) niet te hulp schieten.

Geheime dienst en leger 

De sleutel voor de machtswisseling na 26 jaar in Belarus ligt bij de orde- en veiligheidsdiensten. De medewerkers van de Witrussische geheime diensten, die qua wreedheid en gevoel voor groepsidentiteit niet veel verschillen van de vroegere Securitate, zijn gecorrumpeerd door een kwart eeuw van oorlogvoeren tegen het eigen volk, door te kunnen doen wat ze maar willen en straffeloosheid. Van hen valt voor het grootste deel niets te verwachten. 

De Witrussische geheime dienst doet qua wreedheid niet onder voor de vroegere Securitate

‘Dank jullie wel, jullie zijn fijne jongens!’, zei zondag de dictator in het zwart tegen zijn in het zwart geklede verdedigers bij zijn paleis. Of het leger een geweten heeft, is maar de vraag, want de leidinggevenden blijven beschamend maar voorspelbaar de demonstranten herinneren aan de Grote Vaderlandse Oorlog  [zoals de Tweede Wereldoorlog genoemd wordt, red.].

Loekasjenko wapent zich tegen zijn volk. Hij is bereid tot het wreedste scenario. Hij heeft geen enkele scrupule om het bloed van vreedzame burgers te vergieten ter wille van het behoud van zijn eigen macht, waaraan hij zich vastklampt zoals aan zijn automatisch wapen tot zijn vingers wit zien. Er zijn geen NAVO-troepen die er ook maar over piekeren om Belarus binnen te trekken. [Loekasjenko beweert dat die dreiging bestaat, red.] Ook een Russische militaire interventie is nauwelijks denkbaar.

'Loekasjenko is alleen.' Hier zit hij met zijn bewapende 15-jarige zoon en woordvoerster te vergaderen. Foto Pul 1 

Loekasjenko is alleen. Dit is de eenzaamheid van de dictator, die zichzelf in de hoek heeft gedreven en niet snapt dat het Witrussische volk niet uit is op zijn leven. Wat er gebeurt is een soort fluwelen en geen kleuren-revolutie, het is niet de Maidan.

De Witrussen geven Russen een gevaarlijk voorbeeld van verantwoordelijkheid en edelmoedigheid

Intussen geeft het Witrussische volk andere post-Sovjetrepublieken een voorbeeld van politieke verantwoordelijkheid en edelmoedigheid. Het blijkt dat dit mogelijk is. En daarmee is dit protest gevaarlijk voor het massabewustzijn van Russen. Hoewel ook in Rusland een soortgelijk eigen protest gaande is, en wel in Chabarovsk. [Daar worden sinds half juli wekelijks massabetogingen gehouden als protest tegen de arrestatie van de populaire regionale gouverneur, red.]

Vreedzame betoging in Minsk. Foto belrada.vision

De Witrussen bewijzen dat zij vrij hun mening kunnen uiten en dat zij zich niet laten bang maken door de wrede geheime politie. Een ander voorbeeld liet Oekraïne zien, maar dit voorbeeld is niet erg aantrekkelijk voor Russen, hoewel de presidentsverkiezingen in Oekraïne demonstreerden dat een machtswisseling en normale democratische verkiezingen, waarbij een alternatieve kandidaat wint, mogelijk zijn.

Maar voorlopig... Voorlopig presenteert het regime van Loekasjenko zich precies zoals de dictator, in een hoek gedreven, aan de wereld liet zien: als een geweer zonder patroonhouder. Op elk moment echter kan de patroonhouder aan het geweer worden vastgeklikt.

Wij mochten dit artikel vertalen en overnemen van Forbes.ru