Nobelprijswinnaar Svetlana Aleksijevitsj is het enige lid van de oppositionele Coördinatieraad van Belarus dat nog op vrije voeten is. Vorige week sloeg ze alarm omdat ze dreigtelefoontjes kreeg. Europese diplomaten gingen bij haar op bezoek om arrestatie te voorkomen. Aleksijevitsj vroeg haar Russische collega-schrijvers in een open brief waarom ze de protesten in Belarus doodzwijgen. De Russische schrijfster Ljoedmila Oelitskaja gaf antwoord.
Europese diplomaten gingen bij Aleksijevitsj op de thee om arrestatie te voorkomen
Oproep van Witrussische schrijfster Svetlana Aleksijevitsj:
'Niemand van mijn gelijkgestemde vrienden in de Nationale Coördinatieraad is nog beschikbaar. Iedereen zit in de gevangenis of is het land uitgezet. Vandaag hebben ze de laatste opgepakt, Maksim Znak.
Eerst hebben ze ons land gestolen. Nu worden de besten van ons gekidnapt. Maar in plaats van ons zullen er honderden anderen opstaan. Het is niet de Nationale Coördinatieraad die protesteert. Het is het land dat protesteert. Ik wil herhalen wat ik altijd zeg: wij waren geen coup aan het voorbereiden. We wilden een schisma in het land voorkomen. We wilden dat er in de samenleving een dialoog op gang zou komen. Loekasjenko zegt dat hij niet met de straat wil praten. Maar de straat vertegenwoordigt honderdduizenden mensen die elke dag, of elke zondag naar buiten komen. Dit is het volk.
Mensen gaan de straat op met jonge kinderen omdat ze geloven dat ze zullen winnen.
Ik wil ook een oproep doen aan de Russische intelligenstia, om die ouderwetse term eens te gebruiken. Waarom zwijgen jullie? We horen nauwelijks stemmen die ons steunen. Waarom zijn jullie zo stil, terwijl jullie toekijken hoe een klein trots volk vertrapt wordt? Wij zijn nog steeds jullie broeders.
En tegen mijn volk wil ik zeggen dat ik van ze houd. Ik ben trots op hen.
Daar drukt opnieuw een onbekend iemand op mijn deurbel...'
Russische Ljoedmila Oelitskaja geeft antwoord:
Ljoedmila Oelitskaja
'Lieve Svetlana!
'Belarus doorleeft vandaag dat wat ook Rusland naar alle waarschijnlijkheid over enige tijd zal moeten doormaken. Voor ons zijn de gebeurtenissen van de laatste weken in Belarus een model voor onze naaste toekomst. En het is een goed model.
Een rustig en, naar het ons altijd toescheen, tamelijk inert volk bleek veel gevoeliger voor de omineuze vraatzucht van de overheid in de persoon van een talentloze dictator en heeft zich op de meest fatsoenlijke manier uitgesproken, door voor de residentie van de heerser demonstraties op touw te zetten met vele duizenden mensen die hun mening wilden geven. Vreedzame demonstraties, zonder winkelruiten in te slaan of auto's in de fik te steken.
Aan de basis van dat protest ligt, lijkt mij, een gevoel van eigenwaarde van mensen die zich niet meer willen verzoenen met de overheersing door een simpele, onderontwikkelde man, die zijn onbeperkte macht naar het hoofd is gestegen.
Geen enkele minuut in mijn leven heb ik iets opgehad met onze machthebbers. Niet met de stalinistische, niet met de post-stalinistische en evenmin met die hele reidans van onze daaropvolgende leiders, noch met de post-sovjet-leiders of het Poetin-regime.
Maar de ervaring van het leven van een sovjet-mens, die het grootste deel van zijn leven heeft doorgebracht onder het tromgeroffel van de schaamteloze propaganda, heeft me goed immuun gemaakt. Ik heb vaak gezegd dat we vandaag de dag in een 'gouden eeuw' leven, vergeleken bij het leven van onze ouders en grootouders. Het IJzeren Gordijn is verdwenen, de grenzen zijn opengegaan, informatie over het leven in de rest van de wereld, die altijd geheim werd gehouden in de sovjet-tijd, stortte zich als een vloedgolf over ons heen en iedereen die dat wil hoeft maar op het knopje van zijn computer te drukken. Ook de arrestaties zijn accuraat, individueel, zonder de enorme omvang van de Stalin-tijd...
We begrijpen dat in jullie land iets plaatsgrijpt dat morgen ook in Rusland kan gebeuren
De gebeurtenissen in Belarus hebben mijn idyllische beeld van het leven verpletterd: het is duidelijk geworden hoe het regime zijn tanden laat zien als het zijn eindeloze en wetteloze bestaan bedreigd voelt.
Hoe verbazingwekkend het ook is, de Witrussische burgers zijn aanzienlijk gevoeliger gebleken tegenover de immorele en schaamteloze houding van de overheid en een gevoel van eigenwaarde heeft de inertie, angst en sociale luiheid overwonnen waarin het hele post-sovjet-grondgebied vegeteert.
Wij allen - en dan spreek ik over mijn vele vrienden die er hetzelfde over denken - volgen met grote spanning al het nieuws dat nu uit Belarus komt. We weten van de arrestaties, van het opduiken van geweldige nieuwe leiders, en we begrijpen dat in jullie land iets plaatsgrijpt dat morgen ook in Rusland kan gebeuren.
Ik stuur je een hartelijke groet, wens je gezondheid en kracht en wens je toe in een land te leven dat zich zal bevrijden van die botte, misselijkmakende machthebbers. En ik wens mijzelf, lieve Svetlana, hetzelfde toe.
Ik omhels je,
