Een rechtsstaat is Rusland nooit geweest, maar sinds de ‘Heilige Oorlog’ tegen Oekraïne en het Westen verzinkt het land in geweld en het recht van de sterkste, ziet . De leugens rondom de terroristische aanslag in de Crocus City Hall tonen dat Poetin zich totaal in zijn fanatisme heeft vastgebeten.
Een deel van de raketten waarmee Rusland Charkiv heeft aangevallen (Foto: twitter Ariana Gic)
door Laura Starink
Drie dagen na de terreuraanslag op de Moskouse Crocus City Hall riep Poetin zijn bestuurlijke en veiligheidsapparaat bijeen in het Kremlin om te horen hoe zij de nasleep behandelden. Direct na de aanslag repte de Russische president zonder enig bewijs van een 'Oekraïens spoor' in de vorm van een 'raam naar Oekraïne' dat de Tadzjiekse terroristen als vluchtroute zouden hebben willen gebruiken.
Daarmee negeerde hij niet alleen andermaal de openlijke Amerikaanse waarschuwing voor de terreurdreiging, maar bleek ook niet meer bij machte af te wijken van het versteende vijandbeeld dat hij nodig denkt te hebben om de oorlog gaande te houden.
Poetin bleek niet meer bij machte af te wijken van zijn versteende vijandbeeld
De eerste die dat narratief doorprikte was zijn bondgenoot Loekasjenko. De Belarussische president onthulde dat de Tadzjieken helemaal niet op weg waren naar Oekraïne, maar naar Belarus, waar ze door oplettende Belarussische douaniers werden tegengehouden. Hoe de terroristen de honderden kilometers lange zwaarbewaakte Russische grens dachten te passeren, laat staan zich dwars door de door Rusland bezette Donbas naar hun Oekraïense handlangers dachten te vechten, maakte Poetin niet duidelijk en zo implodeerde het verhaal voor zijn ogen. Welkom in het land van de leugen.
Op die Kremlin-bijeenkomst erkende Poetin vervolgens wel schaapachtig dat de daad was gepleegd 'door radicale islamisten.' Maar omdat terroristische islamitische organisaties er volgens hem geen enkel belang bij hebben 'klappen uit te delen tegen Rusland, dat juist vandaag opkomt voor een rechtvaardige oplossing van het geëscaleerde conflict in het Midden-Oosten,' wilde Poetin weten 'wie de opdrachtgever is geweest.' En: 'Wie heeft hier voordeel van? Deze wandaad kan slechts een schakel zijn in een hele serie pogingen van hen die sinds 2014 tegen ons land vechten door de handen van het neonazistische Kyivse regime. En neonazi’s, dat is algemeen bekend, zijn er nooit voor teruggedeinsd de smerigste en onmenselijkste middelen in te zetten voor het bereiken van hun doelen.'
Daarna volgden de onvermijdelijke 'westerse curatoren' (Washington), benevens een door Kyiv voor de mobilisatie tegen Rusland tevoorschijn getoverde 'Hitlerjugend' die moet vechten 'tot de laatste Oekraïner.'
Het is moeilijk voorstelbaar dat die tientallen geheim agenten, militairen, onderzoeksrechters en gouverneurs zich bij deze wartaal niet achter de oren hebben gekrabd, maar FSB-directeur Bortnikov en chef van de Veiligheidsraad Patroesjev papegaaiden hun baas onmiddellijk na.
Later klaagde havik Patroesjev dat de Amerikanen de Russen inderdaad hadden gewaarschuwd, maar 'niet specifiek genoeg.' Een tv-propagandist vertaalde dat als volgt: 'de Amerikanen hadden ons gewaarschuwd, maar ze verborgen de details!' Ook dat verhaal is inmiddels gelogenstraft: de Amerikanen hadden zelfs de Crocus City Hall als mogelijk doelwit genoemd.
Intussen gaat de FSB uiteraard stug door met de ongerijmde beschuldigingen. Op 9 april toonde de staatstelevisie beelden van de vier verdachten die bekenden dat hun opdrachtgevers in Kyiv zaten en dat ze na hun vlucht op weg waren naar de Oekraïense hoofdstad om daar hun beloning van 1 miljoen roebel (!) op te halen. En het Onderzoekscomité probeert driftig een link met president Biden te leggen.
Crocus City Hall op 30 maart 2024 (Foto: Wikimedia Commons)
Vlucht naar voren
Poetin heeft zich zo fanatiek vastgebeten in zijn voor Rusland verre van succesvol verlopende oorlog dat hij alleen nog de vlucht naar voren kiest. En zo werden de presidentsverkiezingen voor hem de eerste testcase sinds de invasie. Dat verklaart de angstvallig gemanipuleerde Noord-Koreaanse uitslagen (opkomst 77 procent, stem op Poetin 88 procent). Zo perste hij zijn volk een vrijbrief voor de oorlog af en is iedereen voorgoed met pek en veren besmeurd. Ga later maar eens bewijzen dat jij in een van die Navalny-rijtjes stond die tegen de oorlog hebben gestemd.
Pikant detail: uit sociologisch onderzoek blijkt dat bijna de helft van de Russen depressief wordt van de oorlog. Toch stemden ze op Poetin omdat ze weten dat hij de enige is die aan de oorlog een einde kan maken. Helaas is hij dat niet van plan.
Poetins zege was nog niet in de pocket of de Russen verdubbelden hun aanvallen op de Oekraïense energiebedrijven. Volgens de Oekraïners vuurden de Russen in maart meer dan 400 raketten, 600 Shahed-drones en meer dan 3.000 glijbommen op Oekraïne af. Veel daarvan werd neergehaald, met alle ongelukken vandien: in Odesa, Lviv, Kyiv en Charkiv daalde een regen van brokstukken op woonwijken neer.
Talloze energiecentrales werden onklaar gemaakt. Grensstad Charkiv werd totaal in het duister gedompeld en de woede waarmee de Russen de verzetsgeest van Oekraïenes oude hoofdstad te lijf gaan doet vrezen voor het naargeestige perspectief van die andere grensstad Marioepol. Als het Westen de leverantie van geld en wapens niet bliksemsnel hervat, waarschuwde Zelensky, kan het Oekraïense front nog voor de zomer instorten.
Als het Westen de leverantie van geld en wapens niet bliksemsnel hervat, kan het Oekraïense front nog voor de zomer instorten
Het is niet dat de Oekraïners niet van zich afbijten: tientallen Russische olieraffinaderijen tot diep in het achterland zijn geraakt door Oekraïense drones, de laatste spectaculaire aanval trof een dronefabriek in Jelaboega in Tatarstan, meer dan 1.200 km van de Oekraïense grens. Het decimeren van Poetins Zwarte Zeevloot met behulp van zeedrones gaat door. En vorig weekeinde hakten de Oekraïners opnieuw een Russische tankcolonne in de pan, waarbij in één klap 48 tanks werden opgeblazen.
Toch zijn de Oekraïense aanvallen in intensiteit, massaliteit en dodelijkheid niet te vergelijken met de Russische overkill. En zelfs nu nog worden de Oekraïners door sommige westerse partners op de vingers getikt voor hun vindingrijke en demoraliserende aanvallen op Russisch grondgebied. Ze vechten dus nog steeds met een hand op de rug.
Poetins kille fanatisme maakt speculaties over onderhandelingen intussen tot holle retoriek. Op 2 april formuleerde hij op het ministerie van Binnenlandse Zaken zijn anachronistische wereldvisie als volgt: 'Na de ineenstorting van de Sovjet-Unie hebben onze geopolitieke vijanden zich natuurlijk ten doel gesteld om te vernietigen wat over is van historisch Rusland. Sommigen daar willen wraak voor oude nederlagen tegen Rusland, voor het mislukken van de veldtochten van Hitler en Napoleon en dergelijke.'
Verwoesting in Charkiv na een Russische droneaanval in de nacht van 4 april 2024. Vier mensen kwamen om, onder wie drie hulpverleners. (Foto: Nationale Politie van Oekraïne)
Middeleeuwse dogma’s
Vorige week heeft de Russisch-Orthodoxe Kerk, al eeuwenlang een oer-conservatieve staatskerk die in de communistische periode bevolkt werd door KGB’ers in priestergewaad, haar middeleeuwse dogma’s weer eens aangescherpt. In een traktaat wordt Poetins Speciale Militaire Operatie bewierookt als een Heilige Oorlog tegen alles wat niet Russisch riekt.
In een land waar de meeste mensen slechts met Pasen nog ter kerke gaan eist de clerus, met de opportunistische zegen van de president, een fundamentalistische wedergeboorte van de natie. De kerk roept een kruistocht uit tegen het westerse ‘satanisme’ en wil de Russische diaspora teruglokken naar Rusland voor de ontwikkeling van 'een uniform bevolkt laagbouwland met duizend nieuwe middelgrote en kleine steden' voor ideale orthodoxe gezinnen met drie kinderen. De bevolking zou moeten uitgroeien tot 600 miljoen Russen. Met de Russische realiteit heeft dit alles intussen niets te maken.
Als er een grootste gemene deler is in dit gesloten wereldbeeld van Russische kerk en staat dan is het collectivistische knechting. De korte periode van vrijheid onder Gorbatsjov en Jeltsin heeft plaatsgemaakt voor het poetinisme waarin het individu geen rol meer speelt. Een rechtsstaat is Rusland nooit geweest, maar sinds de Heilige Oorlog tegen Oekraïne en het Westen verzinkt het in geweld en het recht van de sterkste.
Sluitsteen van het poetinisme
De opoffering van tienduizenden Russische soldaten, de wreedheden tegen de Oekraïense burgerbevolking, de marteling van politieke gevangenen, terreur in de bezette gebieden, kidnapping en brainwashing van Oekraïense kinderen, openlijke oproepen tot genocide op de Russische staatstelevisie, het recruteren van misdadigers die na het front gratie krijgen, de sluipmoord op Aleksej Navalny en het wrede gehannes met zijn ontzielde lichaam, de constante stroom van leugens en desinformatie, vormen het lugubere decor van dit fanatisme. Volgens de Russische website Mediazona zijn inmiddels meer dan negenduizend rechtszaken gevoerd tegen mensen die protesteerden tegen de oorlog.
De vier Tadzjieken die enkele uren na de terreuraanslag op de Crocus City Hall werden opgepakt zijn gemarteld. Een van hen sneed men een oor af en propte het in zijn mond. Ook de andere drie verdachten werden zwaar gehavend de rechtszaal binnengeleid.
Een van de Tadzjiekse verdachten van de terreuraanslag op Crocus City Hall
Agitpropper Margarita Simonjan van televisiezender RT zei te hopen dat de FSB-agent die dat oor had afgesneden vrijuit zou gaan. Want, zei ze, Rusland is geen Noorwegen, waar terrorist Anders Breivik honderden jongeren kon afslachten om vervolgens zijn straf uit te mogen zitten in een soort viersterrenhotel. Dit is Rusland, impliceerde ze, waar een beetje lynchen door de vingers moet worden gezien.
Toen ik voor mijn boek Post uit Rusland Olga Romanova interviewde, oprichter van de ngo Rusland achter de tralies, vroeg ik haar waarom Rusland opnieuw zo’n wreed land is geworden. Ze antwoordde: 'Als de president uitdraagt dat geweld wordt beloond, wat verwacht je dan van zijn ondergeschikten?' De oorlog tegen Oekraïne is de sluitsteen van het poetinisme.
'Het belangrijkste verschil tussen Rusland en Oekraïne zit hem in de Oekraïense politieke ervaring'
Het belangrijkste verschil tussen Rusland en Oekraïne, zei de Oekraïense historicus Jaroslav Hrytsak tegen NRC, zit hem in de Oekraïense politieke ervaring, die in Rusland totaal ontbreekt. Oekraïne heeft een lange traditie van burgerlijke vrijheden en activisme. 'Een Oekraïense Stalin of Poetin is moeilijk voor te stellen.'
Dit is de belangrijkste reden dat de Oekraïners zich doodvechten om onder de Russische knoet uit te komen. Wij hebben de plicht ze daarin op alle mogelijke manieren bij te staan. Sterker nog: het is in ons aller belang het agressieve Russische fundamentalisme tot staan te brengen.
Dit artikel verscheen eerder in NRC.
