Rusland beschikt over duizenden Noord-Koreaanse militairen, die een bijdrage moeten gaan leveren aan de oorlog tegen Oekraïne. Deze getrainde eenheden kunnen Moskou een boost geven, maar gezien het huidige aantal Russische militairen dat sneuvelt of gewond uitvalt zal er snel meer ‘kanonnenvlees’ nodig zijn, schrijft Korea-expert Casper van der Veen. 

Militaire training in Noord-Korea. Foto: STR / KCNA via KNS / AFP. 

'We mogen dit eigenlijk niet filmen.' Een Russische man, vermoedelijk militair, spreekt het nonchalant uit aan het einde van de eerste videobeelden die online opdoken van Noord-Koreaanse militairen in Rusland. Te zien is hoe Oost-Aziatisch ogende mannen Russische militaire uniformen en bepakking ontvangen, terwijl ze Koreaans met een noordelijk accent spreken. Vaststaat dat inmiddels zeker drieduizend Noord-Koreaanse militairen zijn aangekomen in Rusland. Hoe ze precies gaan worden ingezet blijft nog onduidelijk.

Pyongyang leverde tot nu toe naar schatting zeker negen miljoen artilleriegranaten en een onbekend aantal antitankraketten en ballistische korteafstandraketten van het type Hwasong-11. Samen met de projectielen werd ook Noord-Koreaans militair ondersteunend personeel meegestuurd, waarvan begin oktober al zes mannen stierven door Oekraïens vuur. Maar dat nu duizenden militairen naar Rusland vertrekken is ongekend. Noord-Koreanen kwamen in het verleden wel in actie tijdens de Vietnamoorlog, de Jom Kippoeroorlog en aan de zijde van Bashar al-Assad in Syrië. Dit ging echter altijd om kleine aantallen. Nooit eerder werden er zo veel militairen naar een buitenlands conflict gestuurd. Volgens de Zuid-Koreaanse veiligheidsdiensten gaat het nu om twaalfduizend man, Zelensky spreekt van tienduizend.

Wat zij Poetin gaan brengen, hangt af van hoe ze ingezet worden

De drieduizend Noord-Koreanen van wie bekend is dat ze nu in Rusland aanwezig zijn, werden met Russische marineschepen opgehaald in Chongjin, Hamhung en Musudan. Het was de eerste keer sinds 1990 dat Russische marineschepen Noord-Koreaanse wateren betraden. De troepen werden via Vladivostok overgebracht naar trainingskampen in Oessoerijsk, Blagovesjtjsensk en Chabarovsk, de geboorteplaats van de vorige Noord-Koreaanse dictator, Kim Jong-il. Daar ontvangen ze training voor ze naar het front gestuurd worden. De Noord-Koreanen hebben vervalste identiteitskaarten ontvangen zodat ze zich kunnen voordoen als Siberiërs en Boerjatiërs. Een groot deel van de Noord-Koreanen is inmiddels in Koersk aangekomen, waar ze mogelijk worden ingezet bij de Russische herovering van de regio waarvan Oekraïne nog altijd grote delen bezet houdt.

Wat zij Poetin gaan brengen, hangt af van hoe ze ingezet worden. Veel Russen die de afgelopen periode gemobiliseerd werden of zich voor hoge vergoedingen vrijwillig aanmeldden, ontvingen nauwelijks militaire training voor ze naar het front gestuurd werden. Daar sneuvelen ze bij bosjes: volgens Oekraïense schattingen vallen er dagelijks meer dan duizend Russische doden en gewonden in Oekraïne. Door het inzetten van buitenlandse huurlingen voorkomt Poetin dat hij opnieuw burgers moet oproepen voor zijn zeer dodelijke veroveringsoorlog. Voorlopig dan, want met een dergelijk sneuveltempo komt hij in korte tijd weer voor hetzelfde probleem te staan.

De Noord-Koreanen die nu gestuurd worden zijn wel degelijk geoefende en ervaren militairen, al hebben zij geen werkelijke gevechtservaring in eerdere conflicten. Zowel mannen als vrouwen kennen een jarenlange dienstplicht in Noord-Korea, dat ondanks zijn bescheiden inwoneraantal van 26 miljoen burgers een van de grootste staande legers ter wereld heeft. Volgens Oekraïense inlichtingendiensten bestaat een deel van de Noord-Koreanen uit goed getrainde ‘speciale eenheden’. Dat klinkt indrukwekkend, maar veel hangt af van waarvoor zij worden ingezet. Opereren achter de linies lijkt uitgesloten en in tegenstelling tot bijvoorbeeld de Navy SEALs hebben ze geen ervaring met operaties in het buitenland.

Alle Noord-Koreaanse munitiefabrieken draaien op volle toeren om aan de orders uit Moskou te voldoen

Moskou heeft sinds het ontstaan van Noord-Korea in 1945 banden met het totalitaire land, al werden die na de Koude Oorlog eerst onder Jeltsin openlijk vijandig. Onder Poetin werd de band vervolgens weer enigszins hersteld, maar het speelde nooit een belangrijke rol. Dat is sinds 2022 veranderd. Het afgelopen anderhalf jaar hielden de leiders twee tops, die resulteerden in omvangrijke wapenakkoorden en zelfs een militair pact. Alle Noord-Koreaanse munitiefabrieken draaien op volle toeren om aan de orders uit Moskou te voldoen. Poetin noemde Noord-Korea eerder zijn 'meest loyale bondgenoot' in de oorlog tegen Oekraïne, terwijl het hoofd van de Oekraïense inlichtingendienst Kyrylo Boedanov de Noord-Koreaanse wapenleveranties juist tot zijn 'grootste probleem' bestempelde.

Hoezo geïsoleerd?

De inzet van Noord-Koreaanse soldaten zegt veel over hoe president Vladimir Poetin ervoor staat na ruim tweeënhalf jaar oorlog. Kritische analisten willen er nog weleens op wijzen dat het Westen dan wel het ene na het andere sanctiepakket aan het Kremlin heeft opgelegd (hoewel er nog steeds onderlinge handel plaatsvindt en strafmaatregelen veelvuldig ontweken worden), een groot deel van de rest van de wereld vindt het prima om zaken te blijven doen met Rusland. Vorige week was Kazan zelfs het toneel van de zestiende BRICS-top. Hoezo geïsoleerd?

Rusland mag mondiaal dan nog volop handel drijven, eenzelfde engagement geldt niet voor de oorlog in Oekraïne. Bij twee VN-stemmingen in 2022, over respectievelijk de inval van Oekraïne en de annexatie van Oost-Oekraïense provincies, weigerden slechts vijf landen die te veroordelen: behalve Rusland en Belarus waren dat enkel Syrië, Eritrea en Noord-Korea. Moskou gebruikt volop de beruchte Iraanse Shahed-drones in Oekraïne en weet wel volop onderdelen te importeren die het kan gebruiken voor de defensie-industrie, onder meer uit China. Maar voor echte kant-en-klare wapens en munitie was Moskou het afgelopen jaar los van de eigen productie grotendeels afhankelijk van Noord-Korea.

De afgelopen decennia stuurde Noord-Korea honderdduizenden dwangarbeiders naar het buitenland. Het geld dat zij verdienden ging vrijwel volledig naar het Kim-regime. Tevens hadden ze in het land waar ze gestationeerd waren zo min mogelijk bewegingsvrijheid of toegang tot externe informatie. Ook werden bijna uitsluitend getrouwde mannen gestuurd, liefst met kinderen. Zo bleef hun gezin als ‘borg’ achter om ervoor te zorgen dat ze terug zouden keren. Het is aannemelijk dat de duizenden militairen die nu naar Rusland worden gestuurd binnen eenzelfde chantagedynamiek moeten opereren.

Risicovolle inzet

Met de inzet van Noord-Koreaanse militairen neemt zowel Rusland als Noord-Korea een risico. Tot nu toe heeft Zuid-Korea, dat een omvangrijke wapenindustrie kent, zich ervan weerhouden om direct dodelijke wapens naar Oekraïne te sturen. Het argument was dat men Rusland niet wilde provoceren, maar die logica lijkt met de inzet van Noord-Koreanen niet op te gaan. Wel ligt het sturen van wapens nog gevoelig onder Zuid-Koreaanse burgers, dus de vraag is of de impopulaire president Yoon Suk-yeol die stap wil zetten. Wel stuurt Seoul militaire waarnemers naar Oekraïne en wordt de militaire samenwerking met Polen verder opgevoerd.

Aanvankelijk deed het Kremlin de komst van Noord-Koreaanse militairen nog af als ‘nepnieuws’, zoals het eerder had gedaan met de grootschalige Noord-Koreaanse wapenleveranties. Later, tijdens de BRICS-top, ontkende noch bevestigde Poetin het nieuws, maar zei hij dat dit ’onze zaken’ zijn wat betreft ‘de samenwerking in lijn met artikel 4’. Daarmee verwijst de president naar een in juni in Pyongyang gesloten strategisch pact, waarin artikel 4 stelt dat bij een aanval op een van de beide landen het andere land onmiddellijk te hulp zal schieten.

Voor Kim Jong-un zijn de potentiële gevaren nog groter. Waar dwangarbeiders in het buitenland nog makkelijk op te sluiten en te controleren zijn, geldt dat minder voor militairen op een slagveld. Zij zouden kunnen vluchten naar Oekraïne, waar de overheid inmiddels het ‘Ik wil leven’-project heeft uitgebreid. Via sociale media worden Noord-Koreanen opgeroepen zich over te geven aan Kyiv als zij niet, net als meer dan honderdduizend Russen, het ultieme offer willen brengen. Noord-Koreanen die hierop ingaan worden vrijheid, medische hulp en drie warme maaltijden per dag in het vooruitzicht gesteld – ongekende luxe voor de gemiddelde Noord-Koreaan. Volgens Oekraïne zijn achttien militairen kort na hun aankomst vanuit Koersk en Brjansk al overgelopen naar Oekraïne.

Kim is geobsedeerd met en bezorgd over zijn veiligheid

Het sneuvelen van grote hoeveelheden Noord-Koreanen kan voor onrust zorgen bij hun nabestaanden. Dat geldt ook als zij veilig terugkeren naar huis, want wat voor informatie hebben zij tot zich kunnen nemen in het buitenland? Kim Jong-un houdt de eigen bevolking zo veel mogelijk in een informatievacuüm en treedt de laatste jaren extra hard op tegen burgers die uit het buitenland gesmokkelde Zuid-Koreaanse muziek, series of films consumeren. Die media zouden militairen makkelijk op de telefoons van hun Russische strijdmakkers kunnen bekijken. Het ligt dan ook in de lijn der verwachting dat Noord-Koreanen bij hun terugkeer naar huis aan uitgebreide 'ideologische training' en ondervraging worden onderworpen, zoals bijvoorbeeld ook gebeurt met olympische sporters.

Verder ligt Noord-Korea natuurlijk wel erg ver van Oekraïne, dus voor Kyiv zal het moeilijker zijn om gerichte droneaanvallen uit te voeren zoals die op Russische olieraffinaderijen en militaire locaties. Maar áls het lukt om dit in Noord-Korea voor elkaar te krijgen, zal de schrik daar vele malen hoger zijn dan in het Kremlin. De macht en het welzijn van de Grote Leider blijven de belangrijkste doelen van het regime, en Kim is geobsedeerd met en bezorgd over zijn veiligheid.

Het is dan ook niet gek dat Noord-Koreaanse militairen nu pas in groten getale in actie komen in Oekraïne, terwijl Poetin ze eerder in de oorlog al goed had kunnen gebruiken. Uiteindelijk lijken voor Kim toch de voordelen de doorslag te hebben gegeven: Noord-Korea verdient goed geld aan het uitzenden van de troepen, waarvoor hij mogelijk ook aardolie, aardgas of Russische hulp met militaire ontwikkelingen kan vragen. Moskou was eerder al zo ‘vriendelijk’ om het expertpanel van de Verenigde Naties dat sanctieovertredingen jegens Noord-Korea onderzoekt op te blazen.

Voor het eerst is Rusland de vragende partij, en Kim kan de helpende hand bieden

Ook levert de troepeninzet een omstreden dictator van een klein land als Kim Jong-un, die acht jaar geleden nog als mondiale paria gold, prestige en status op. In de acht decennia dat Moskou en Pyongyang betrekkingen onderhouden, was het altijd het noodlijdende Noord-Korea dat iets nodig had. Nu is Rusland voor het eerst de vragende partij en kan Kim de helpende hand bieden. Laatstgenoemde zal alles doen om die situatie maximaal uit te melken. Zo hoopt Pyongyang op een solide plek in het autocratische landenblok van Rusland, China, Iran en andere bondgenoten dat steeds meer vorm krijgt om de 'rule based international order' uit te dagen met brute macht. Mogelijk is dit dus pas het begin van de Noord-Koreaanse troepenleveranties.

De voordelen voor Poetin zijn ook duidelijk, maar welke invloed deze circa tienduizend Noord-Koreanen op het slagveld gaan hebben is dat minder. Dat het om getrainde militairen gaat, is een belangrijk voordeel ten opzichte van de eerdere Russische rekruten die naar Oekraïne werden gestuurd. Mogelijk kunnen de Noord-Koreanen een significante bijdrage leveren aan de herovering van Koersk. Wat Oekraïne betreft, moet er niet te veel verwacht worden. Wat niet onverlet laat hoe uniek het is dat Noord-Koreaanse militairen in actie komen op Europees grondgebied, tegen een bondgenoot van het Westen. Het feit dat zij praktische militaire strijdervaring opdoen is ook een niet te onderschatten bijdrage voor de Noord-Koreaanse krijgsmacht, iets wat Seoul ook nauwlettend in de gaten houdt.

Rusland is al lange tijd in het voordeel in het oosten van het land, en de Noord-Koreaanse militairen kunnen die opmars een boost geven, zoals de Noord-Koreaanse munitieleveranties dat eerder deden. Met het huidige aantal Russische militairen dat sneuvelt of gewond uitvalt zal echter meer ‘kanonnenvlees’ nodig zijn dan de duizenden Noord-Koreaanse huurlingen die nu worden geleverd.