Deze week wordt in Kiev herdacht dat het 75 jaar geleden is dat in Babi Jar, een ravijn in een buitenwijk van Kiev, door Duitse Einsatzgruppen meer dan 33.000 joodse inwoners werden geëxecuteerd. Oekraïense hulppolitie verleende bijstand. De moord vond plaats op 29 en 30 september.  In twee dagen werden praktisch alle joden die na de Duitse inval nog in Kiev waren gebleven uitgeroeid, zelfs in de geschiedenis van de holocaust een unicum.

Met films, muziek, tentoonstellingen en een symposium met tal van internationale sprekers wordt stilgestaan bij de zwarte bladzijde in de geschiedenis van Kiev en Oekraïne (zie hier het programma). Er is een wedstrijd uitgeschreven voor de inrichting van een herdenkingsplek en -museum in Babi Jar, een park dat er tot op de dag van vandaag troosteloos en verwaarloosd bij ligt. Hier een Engels interview op Hromadske tv over de herdenking.

Zwaar onderbelicht thema

De holocaust is in de sovjet-geschiedschrijving een zwaar onderbelicht thema geweest. In de Sovjet-Unie werd niet of nauwelijks stilgestaan bij de jodenvervolging als de grootste misdaad van het naziregime. Antisemitisme was in de Sovjet-Unie van Stalin wijdverbreid. Na het uiteenvallen van de USSR nam men ook in Oekraïne de herschrijving van de geschiedenis ter hand, maar anticommunisme was daarbij belangrijker dan openheid over de eigen misdrijven uit een verder verleden.

Dit is in Oekraïne de afgelopen twee jaar nog eens versterkt door de druk vanuit Rusland. De Russische staatstelevisie legde zwaar de nadruk op de collaboratie van de Oekraïners met de nazi's. Euromajdan werd geframed als een staatsgreep door neonazistische bendes uit West-Oekraïne. Van de weeromstuit werd de fascist Stepan Bandera in Oekraïne bijna een volksheld. In Oekraïne verweert men zich tegen Moskous misbruik van de geschiedenis door te verwijzen naar de holodomor (de hongersnood ten tijde van Stalins collectivisatie van de landbouw, die 3 miljoen Oekraïense boeren het leven kostte). Beide landen politiseren de geschiedenis. 

Monument voor Babi Jar in Kiev (foto Flickr)