Sinds de contrasancties die Rusland op 6 augustus 2014 afkondigde in respons op het westerse sanctiebeleid groeit de Russische export van levensmiddelen. Dat meldt het Russische persbureau RBK. In de eerste drie kwartalen van 2016 nam die met 15,6 procent toe. In 2015/2016 werd Rusland voor het eerst sinds het verdwijnen van de USSR de grootste graanexporteur ter wereld. President Poetin heeft direct na het instellen van de sancties gezegd dat ze een zegen zijn voor de binnenlandse landbouwproduktie. Rusland was groot-importeur van levensmiddelen. De stimulering van de eigen landbouwsector noemt men in Rusland 'importvervanging'. Die is nog lang niet overal even succesvol: zo zijn er problemen met melkprodukten en groente en fruit van eigen bodem.
De import naar Rusland heeft zich verplaatst van landen die de westerse sancties steunen naar alternatieve markten. Zo komen groenten, fruit en noten niet meer uit Spanje en Griekenland, maar uit Servië. En visprodukten die vroeger uit Noorwegen werden geïmporteerd komen nu uit Chili.
Opmerkelijk is de enorme groei van de export vanuit Wit-Rusland: de export van melkprodukten naar Rusland verdubbelde van 44,7 naar 85,8 procent. Wit-Rusland wordt wel de 'omkatter' van verboden waar genoemd. Het land, dat niet aan zee grenst, blijkt plotseling toch visprodukten te kunnen leveren. 'Het is niet okee Poolse melk te bewerken en die vervolgens [als Wit-Russische melk] aan Rusland te leveren,' waarschuwde Sergej Dankwert, de baas van Rosselchoznadzor, de staatstoezichthouder in de agrarische sector.
Vertrouwen neemt af
Het vertrouwen van de agrarische sector in de markt is het afgelopen jaar teruggelopen van 94 naar 67 procent, aldus een onderzoek van Deloitte. Grote landbouwbedrijven klagen over gebrekkige regelgeving, risico's op de valutamarkt, onvoldoende staatssteun, gebrek aan gekwalificeerd personeel en corruptie. In 2015 maakte slechts 3 procent van de ondervraagde agrariërs zich zorgen over gepolitieke factoren, dit jaar steeg dat tot 18 procent. Geklaagd wordt ook over het belastingstelsel en de dalende koopkracht onder de bevolking.
Hoewel de landbouwsector nog steeds groeit, nemen de zorgen toe. Het budget voor 2017 voorziet in een daling van 20 miljard roebel aan staatssteun voor de sector (van 224 miljard roebel voor 2016 naar 204,5 miljard roebel vor 2017). Bedrijven klagen over gebrek aan investeringen en bevriezen hun langetermijnplannen. 'De regering komt zijn beloften niet na en het subsidiesysteem gaat naar de haaien,' zei Viktor Semjonov van staatsbedrijf 'Witte datsja' tegen persbureau RBK. 'Dat kan niet alleen voor de landbouwmarkt maar ook in de bankensector negatieve consequenties hebben.'
Na aanvankelijke euforie over de nieuwe exportkansen is ook daar realiteitszin ingetreden, meldt RBK. 'Velen hebben hun geluk beproefd in de export, maar daar is de concurrentie groot en niemand zit op ons te wachten,' zei Vadim Vanejev, directeur van landbouwbedrijf Eurodon tegen RBK.
