De Russische politieke elite wordt op haar wenken bediend, nu de Pax Americana op haar einde loopt. Obama maakte al terugtrekkende bewegingen, Trump voltooit het proces. Politiek analist Fyodor Lukyanov vindt het een prachtige ontwikkeling.  Maar in de keiharde strijd om invloedssferen die ervoor in de plaats komt, zal Rusland te maken krijgen met een expansief China. Rusland zal nog terugverlangen naar de goede oude tijd, schrijft de Russische politicologe Lilia Sjevtsova.

door Lilia Sjevtsova

Je kunt gissen of de laatste boodschap van president Poetin aan de verzamelde volksvertegenwoordiging duidt op een verzoening met het Westen, of liever gezegd met Amerika (de rest van het Westen telt niet mee!), of Poetin en Trump vrienden worden of dat ze elkaar binnenkort de huid volschelden. Belangrijker is iets anders: voor onze ogen stort de liberale wereldorde ineen, die ontstond na de val van de Berlijnse Muur in 1989, en die gebaseerd is op de hegemonie van de VS. En het zijn de Amerikaanse leiders zelf die die orde ten grave dragen. De eerste terminator was Obama, die de wereldwijde verplichtingen van de VS begon in te perken;  Trump dreigt dat proces nu te voltooien.

Je zou denken dat de Russische elite, die de wereld jarenlang heeft gechanteerd met haar Versailles-complex en jammert over de ‘onrechtvaardigheid’ van de internationale verhoudingen de champagne zou moeten ontkurken, want de Pax Americana loopt eindelijk op haar einde.

Ironie

Maar de ironie wil dat we nu juist een tijdperk ingaan dat een zware beproeving zal worden voor Rusland. De Russische heersende klasse zal nog met weemoed eraan terugdenken hoe comfortabel de orde was, die door Amerika werd gegarandeerd. Hoeveel jaar heeft het Westen niet geprobeerd Rusland ter wille te zijn, samen met het Kremlin gebouwd aan een ‘Potjomkin’-partnerschap en geveinsd dat het geloofde in de liberalisering van Rusland, terwijl Rusland terugkeerde naar de autocratie.

De Russische elite kreeg de mogelijkheid te integreren in het door haar verachte Westen maar tegelijkertijd de westerse invloed in Rusland te beperken. Het Kremlin zal nog heimwee krijgen naar Obama, die voor Moskou de prettigste Amerikaanse leider was, omdat hij het Kremlin niet wilde irriteren.

Jurassic Parc, de nieuwe wereldorde? Foto Mickey views

Nu breken er andere tijden aan. In plaats van de globalisering met haar vrijhandel, open grenzen en compromissen breekt een tijd aan van de door het Kremlin zo beminde geopolitiek met zijn verdediging van souvereiniteit, machtsevenwicht en steun op militair vertoon. Wat de Russische machthebbers hebben nagestreefd wordt nu werkelijkheid. Maar snapt ons leidersteam wel wat dat voor tijdperk is?

Roofdieren en hyena's

Het is een tijdperk voor roofdieren en hyena’s: sterke staten, die hun spierballen kunnen laten rollen, zullen de regels bepalen en tevens hun recht verdedigen die regels te doorbreken; voor zwakkere broeders blijft slechts de rol van hyena’s over, die zich zullen voeden met de resten van de schranspartijen der sterken. De personificatie van die periode is Trump, die de aanvoerder is van de golf van wereldwijd nationaal-populisme. Erdogan kan trouwens nog best wel eens een buitengewoon intelligente vertegenwoordiger van die golf worden – het moet niet gekker worden!

Ja, de nationaal-populisten zijn dol op Poetin, vooral als hun verheerlijking financieel gecompenseerd wordt. Maar laten we onszelf niet om de tuin laten leiden omtrent de rol die ze Rusland toebedelen – een tegenwicht tegen Amerika en tegelijkertijd een stormram die de door hen gehate globalisering moet doorbreken.  

Bastion tegen China

Ja, de westerse aanhangers van een terugkeer naar de geopolitiek (die trouwens de geliefde doctrine was van het Duitse nazisme) bouwen hun plannen op een alliantie met Rusland. Maar waarom? Om Rusland de status van grootmacht te verlenen? Laat me niet lachen! Ze dromen ervan Rusland om te vormen tot een verdedigingsbastion tegen China, om met genoegen hun botsing gade te slaan. Ja, ze zijn bereid Syrië aan Rusland af te staan. Maar waarom? Opdat Rusland hopeloos vastloopt in het bloedige conflict in het Midden-Oosten. Dit schrijft de in de Russische mainstream zo geliefde Amerikaanse professor John Mearsheimer: de VS ‘hebben Rusland nodig om China onder de duim te houden’; Washington moet Rusland de mogelijkheid geven het conflict in Syrië op te lossen en ‘als de burgeroorlog daar zal voortduren (en wie twijfelt daaraan? - LSj) dan is dat een Russisch probleem’. Dat u het weet!

Rest ons slechts de hoop dat Trump de westerse aanhangers van de liberale wereld, die hun wilskracht kwijt zijn, zoveel angst inboezemt dat ze hun rug rechten. De hoop is gevestigd op Merkel, die overeind blijft temidden van de brokstukken – al zal Duitsland het verdwijnende Amerikaanse leiderschap niet willen compenseren. Voorlopig verheft zich de wereldwijde antiliberale golf.

Strijd om invloedssferen

En dat betekent voor Rusland niet alleen een toename van de achterdocht in de omringende wereld, niet alleen een ondermijning van de wereldinstituties, niet alleen een strijd van de sterke spelers om invloedssferen (waaronder strijd met Rusland), niet alleen een militarisering van de internationale betrekkingen, maar ook een poging van China om het vacuum op te vullen, dat het zich in zijn schulp kruipende Amerika achterlaat. En China heeft, anders dan het Westen, geen neiging tot politesse, omarmingen of schuldgevoelens!

Heeft Rusland de middelen om te overleven in het huidige Jurassic Parc? En welke prijs zullen wij betalen voor die overleving?

PS. Intussen wekt het zojuist door Poetin goedgekeurde nieuwe concept voor de buitenlandse politiek de indruk, dat de opstellers, die spreken over de ambitie van Rusland om 'een invloedrijk centrum van de moderne wereld' te worden, niet goed begrijpen in wat voor wereld zij nu leven.