Eén op de drie Russen vindt dat vrouwen niet in de politiek thuishoren. Dat blijkt uit een enquête van opinieonderzoeksbureau Levada, dat in het kader van wereldvrouwendag (8 maart) ieder jaar onderzoek doet naar de deelname van Russische vrouwen aan de arbeidsmarkt.
Feministen protesteren op 8 maart bij Kremlinmuur: '100 jaar mannen aan de macht. Weg ermee!' Foto Twitter
Uit het onderzoek blijkt ook dat een krappe 56% van de respondenten vindt dat vrouwen hoge overheidsposities zouden moeten kunnen bekleden. En 38% (tegenover 28% vorig jaar) van de ondervraagden gaf te kennen tegen gelijkwaardigheid tussen man en vrouw te zijn wanneer het gaat om posities in de hogere echelons van de macht. Verder blijkt dat een meerderheid vindt dat Rusland niet klaar is voor een vrouwelijke president in de komende 10 tot 15 jaar. Slechts een derde staat open voor een vrouwelijke leider.
President Poetin sprak de vrouwen van Rusland op 8 maart als gebruikelijk toe en citeerde een loflied van dichter Konstantin Balmont op de vrouw: 'De vrouw is met ons als wij geboren worden/ de vrouw is met ons als ons laatste uur heeft geslagen/ De vrouw is ons vaandel als wij ten strijde trekken/ Een vrouw is de vreugde van ogen die opengaan'.
Conservatief land
'De cijfers van Levada verbazen de Russische journalist en feminist Bella Rapoport niet: ‘Dit nieuws is geen verrassing voor mij, ik woon hier en weet dat Rusland een vreselijk conservatief land is.’
Toch blijkt uit een rapport van Grant Thornton uit 2015 dat 45% van de hogere managementposities in Rusland wordt vervuld door vrouwen. Maar volgens Rapoport moeten we ons niet blindstaren op dergelijke kwantitatieve onderzoeken, een kwalitatieve analyse geeft een ander resultaat. ‘Een hoop vrouwen werkt bijvoorbeeld als rechter, maar dat is hier een simpele administratieve baan. Deze vrouwen hebben geen macht en geen beslissingsbevoegdheid, uiteindelijk worden de topposities, waar er minder van zijn, bezet door mannen. Zij maken de dienst uit.’
Hoewel de participatie van vrouwen op de arbeidsmarkt groter is dan in de meeste ontwikkelde landen, heeft Rusland te kampen met een serieuze inkomenskloof tussen mannen en vrouwen. Volgens de Wereldbank verdienen Russische vrouwen gemiddeld 30% minder dan mannen. Hieruit volgt dat vrouwen vaak financieel afhankelijk zijn. En dit heeft volgens Rapoport weer gevolgen voor de strijdbaarheid van de Russische vrouw: ‘Zij wordt economisch onderdrukt en wanneer je helemaal afhankelijk bent van mannen is het moeilijk om feminist te zijn.’
Vrouwenrol in Februarirevolutie
Internationale vrouwendag heeft in Rusland een bijzondere gevoelswaarde. Vandaag precies honderd jaar geleden speelden Russische vrouwen een belangrijke rol in de Februarirevolutie (in de Juliaanse kalender viel 8 maart op 23 februari) in Petrograd. Vrouwen uit verschillende lagen van de Russische bevolking legden het werk neer en gingen de straat op om te eisen dat Rusland zich zou terugtrekken uit de Eerste Wereldoorlog. De oorlog had de voedselvoorraad in de stad tot een minimum doen slinken en moeders wisten niet langer hoe hun kinderen te voeden.
Honderd jaar geleden demonstreerden vrouwen in Petrograd tegen de oorlog; het begin van de Februarirevolutie
In de Sovjet-periode werd internationale vrouwendag tot een officiële feestdag uitgeroepen. De viering stond toen in het teken van arbeid, de Sovjet-vrouw werd geëerd als harde werker. Tegenwoordig draait het op 8 maart nauwelijks nog om de vlijt en ijver van vrouw, nu staan haar schoonheid en moederschapskwaliteiten centraal.
Zoals ook blijkt uit Poetin’s toespraak voor de Russische vrouw vandaag: ‘Jullie vullen deze wereld met schoonheid en vrouwelijke energie, jullie verwarmen de aarde met tederheid en vrijgevigheid, jullie creëren een sfeer van comfort, gastvrijheid en harmonie. Over uw kinderen, kleinkinderen en gezin raakt u nooit uit gezorgd.’
Toch is feminist Bella Rapoport niet geheel pessimistisch: ‘Er zijn nu meer vrouwen feminist dan twee jaar geleden.’ En hoewel zij niet gelooft dat vrouwen op dit moment een belangrijk deel van de oppositie vormen, is ze ervan overtuigd dat de revolutie in Rusland opnieuw van vrouwen zal komen. 'Van vrouwen en homo’s!'
Optimistisch geluid komt er ook uit de hoek van het Kremlin. In het kader van wereldvrouwendag zette Dmitri Medvedev vandaag zijn handtekening onder een meerjarenplan dat de gelijkheid van vrouwen in alle domeinen van de maatschappij tot een hoge prioriteit maakt. Het ontwerp van het document komt van vicepremier Olga Golodets, die uitlegt dat het plan ervoor moet zorgen dat vrouwen het moederschap beter kunnen combineren met een carrière.
Lees tenslotte hier in de Moscow Times wie de 20 power women van hedendaags Rusland zijn.