Sinds Aleksej Navalny met zijn videoblog 'Hij is onze Dimon niet' over de vermeende graaizucht van premier Medvedev meer dan 20 miljoen hits haalde, maakt het Kremlin zich zorgen over politieke beïnvloeding van de jeugd, die niet naar de staatstelevisie kijkt. Nieuwssite Meduza maakte een top 50 van de meest bekeken videoblogs in Rusland.
door Redactie
Videobloggers zijn ook in Rusland de idolen van nu. Voor millennials zijn ze allang de nieuwe tv-sterren, de opinieleiders du jour. Jonge Russen stemmen massaal af op YouTube en niet op de staatstelevisie, het Pervyj kanal (Rusland 1). Russischtalige vlogs zijn een raam op de wereld. Met humor, satire en hippe muziek (meestal rap) passeren het leven, de mode, wetenschap en kunst de revu. Absurdisme is populair, vaak ook meligheid en lekker lachen om niks. Nu de populariteit van Navalny onder de jeugd is toegenomen, duikt ook politiek her en der op als trendy vlog-onderwerp.
Website Meduza maakte een top 50 van de meest bekeken vlogs in Rusland. De oudste en eerste dateert van 2008, toen YouTube nog vooral gezien werd als een muziekkanaal zoals MTV. Rapper Sjava uit Perm, inmiddels razend populair, bezingt zijn eigen fris- en vrolijkheid. ‘Mijn naam is Sjava en ik ben fucking fuck.’ De video werd bijna 6 miljoen keer bekeken.
In antwoord op de annexatie van de Krim maakte vlogger Enjoykin in 2014 een muzikale parodie in pop-art op de voormalige jonge openbaar aanklager van Krim, Natalja Poklonskaja. Na de annexatie klom zij op tot Doemalid in Moskou en zij heeft zich inmiddels ontpopt als een kruisridder voor de Russisch-orthodoxe kerk. Ook fulmineerde zij nog vóór de release tegen de film Matilda over de Poolse minnares van tsaar Nicolaas II met als argument 'heiligensmaad' (de Russisch-orthodoxe kerk heeft de door de bolsjewieken vermoorde laatste tsaar van Rusland heilig verklaard).
De vlog parodieert de toespraak die Poklonskaja hield na de annexatie, afgewisseld met stukjes uit interviews en Manga-animaties van de popperig ogende Poklonskaja. Via een autotune laat Enjoykin Poklonskaja zeggen dat er op de Krim een ‘gewapende coup is gepleegd, een onwettige daad die tot veel bloedvergieten heeft geleid.’ Het refrein luidt: ‘Macht. Bloed. Njasj-Mjasj. Krim Nasj' (dat laatste betekent De Krim is van ons. Krim nasj was na 2014 de populaire leuze op ieders lip in Rusland.
Meer dan 11 miljoen views trok een filmpje uit 2014 waarin vlogger Nikolaj Sobolev met een sociaal experimentje de verschillen tussen de Russische en Amerikaanse omgangsvormen laat zien. Om de hulpbereidheid van Russen en Amerikanen te testen zette hij in Sint Petersburg en Miami de volgende situatie in scène: in een drukke straat stort een onwel geworden man kreunend ter aarde. In Rusland wordt de man eindeloos lang aan zijn lot overgelaten, slechts een enkeling steekt een hand uit. In Amerika ligt de man nog geen minuut op de grond of voorbijgangers schieten te hulp. Sobolev concludeert: ‘Rusland is een groots land met een eeuwenoude cultuur en tradities. Hoe kan het dat mensen elkaar niet helpen? Mensen, wees niet onverschillig! Iets is beter dan niets!’
Danila Poperetsjny is een van de meest politiek actieve vloggers. In zijn clip ‘Pop(e)-cultuur’ (pop betekent in het Russisch zowel pope (priester) als popmuziek) neemt hij de Russisch-orthodoxe kerk danig op de hak. Poperetsjny toont de dienaren van de kerk als graaiers in priestergewaad en op gympen. ‘Gouden kettingen, dure horloges. Ik zeg het je op de man af, ze zijn niet gefotoshopt.’ En: ‘Betaal en verdwijn weer als je de relikwieën wil vereren, je bent niet de laatste in de rij voor genade.’ Met teksten als: ‘In de naam van de heilige Ivan, neuk ik hoeren in de jacuzzi’ begeeft Poperetsjny zich op glad ijs. Op blasfemie staan sinds 2013 zware straffen. Collega-vlogger Roeslan Sokolovski kreeg onlangs 3,5 jaar voorwaardelijke gevangenisstraf voor een YouTube-filmpje waarin hij Pokémon Go speelt in een kerk. Maar Poperetsjny laat zich de mond vooralsnog niet snoeren en bood Sokolovski openlijk zijn steun aan. Ook deed hij in een vlog verslag van de protesten van 26 maart uit sympathie voor Aleksej Navalny.
Er zijn inmiddels meer dan 200 Russische YouTube-accounts met meer dan 1 miljoen volgers. ‘Als dat zo doorgaat winnen we de slag om de kijkcijfers van de tv,’ zegt vlogger Nikolaj Sobolev tegen The Moscow Times. Navalny wist via zijn vlogs dit jaar al voor de tweede keer op rij massa’s mensen op de been te krijgen om te protesteren tegen de corruptie van de Russische overheid.
Het Kremlin maakt zich zorgen om de jeugd, die geen staatstelevisie kijkt en dus niet ontvankelijk is voor overheidspropaganda. Afgelopen mei werden daarom een aantal van de populairste video-bloggers uitgenodigd om te spreken tijdens een hoorzitting van de Doema over het jeugdbeleid. De zeer populaire Sasja Spielberg (19 jaar en 10 miljoen volgers) gaf Doema-leden tips over vloggen en hoe daarmee de jeugd te bereiken. ‘Iedere vlog is een soort mini-verkiezing en je volgers zijn potentiële stemmers,’ verklaarde Spielberg.
Het Kremlin lijkt inmiddels te experimenteren met vlogs. Onlangs ontstond het vermoeden dat het Kremlin achter een videoclip van popster Alisa Vox zit, ze zou door het Kremlin betaald zijn om protesterende scholieren vermanend toe te zingen. Oligarch Oesmanov bond met een vlog de strijd aan met Navalny, die hem in zijn immens populaire vlog over de graaizucht van premier Dmitri Medvedev van corruptie betichtte. Oesmanov won een kort geding: de rechter bepaalde dat Navalny de vlog 'Hij is voor ons geen Dimon' (een woordspeling op Dmitri (Dima) en Demon) van internet moest halen. Deze weigerde. Inmiddels zit hij na de demonstraties van 12 juni opnieuw voor 30 dagen vast.
Het vloggen blijkt een uitstekend platform voor het aanzwengelen van discussie. In de juiste verpakking kan een boodschap een miljoenenpubliek bereiken. Toch moet volgens politiek waarnemer Konstantin Kalatsjev ‘het Kremlin niet denken dat het succesvolle commerciële vloggers kan omtoveren tot pro-Kremlin propagandisten.’ Of een vlog een succes wordt hangt uiteraard ook af van de artistieke kwaliteit en een zeker charisma van de vlogger.
Lees ook: Popster Alisa Vox leest met videoclip protesterende scholieren de les