Rusland kan de Noord-Koreaanse crisis goed gebruiken. Als Moskou deze crisis althans zou inzetten om de VS te helpen bij een oplossing in ruil voor Amerikaanse concessies in Oekraïne. Maar het Kremlin verdedigt het Noord-Koreaanse regime en legitimeert de verspreiding van kernwapens. Hoogst riskant en onverstandig, schrijft buitenlandexpert Vladimir Frolov.

door Vladimir Frolov

Rusland heeft bijzonder geboft met de Noord-Koreaanse crisis. Ruslands inzet met Syrië was om het Westen te dwingen zijn belangen in Oost-Europa en ambities als wereldmacht te erkennen. De crisis rond Noord-Korea brak precies uit op het moment toen deze inzet uitgewerkt raakte.

Amerikaanse luchtmacht en marine voeren gezamenlijke missie met Zuid-Korea uit boven het Koreaanse schiereiland. Dit gebeurde op 18 september in antwoord op de zware kernwapenproef van Noord-Korea. Foto defense.gov, Sgt. Steven Schneider.

Toen president Trump zijn plan bekendmaakte om definitief uit Syrië te vertrekken nadat IS verslagen zou zijn, lieten de VS Rusland alle ‘genoegens’ erven van een naoorlogse regeling en verloor Moskou de troefkaart van een geopolitieke uitruil met de kwesties Oekraïne en een nieuwe veiligheidsstructuur in Europa. Syrië was daardoor ook geen factor meer om Amerika in te dammen en te dwingen tot partnerschap. De VS ontweken het Syrische conflict én een deal.

Crisis verzwakt Amerika...

De Noord-Koreaanse crisis is in alle opzichten gunstig voor Rusland. Ten eerste leidt zij de VS af van het voeren van een actief beleid in Europa en het Midden-Oosten, waardoor Moskou adempauze en vrijheid van manoeuvreren krijgt. Toenemende spanning, om nog maar te zwijgen van een werkelijke militaire confrontatie, bindt de handen van de VS en versterkt, volgens de logica van het Kremlin, de veiligheid van Rusland. Daar komt bij dat de kernwapens en ballistische raketten van Noord-Korea Moskou weinig vrees aanjagen, de wapens zijn niet tegen Rusland gericht (wat ook geldt voor China, dat met Noord-Korea een akkoord heeft over wederzijdse militaire bijstand).

Ten tweede verzwakt de nucleaire chantage van Noord-Korea objectief de Amerikaanse militaire allianties met Japan en Zuid-Korea. Als de VS kwetsbaar zijn voor een nucleaire aanval van Noord-Korea, dan rijst er bij de bondgenoten begrijpelijke twijfel of de VS San Francisco of Seattle opofferen voor Tokio en Seoul. Dit gegeven zal de Amerikaanse bondgenoten ertoe bewegen om naar alternatieve oplossingen op zoek te gaan, bijvoorbeeld in Rusland.

....compliceert de verhouding VS-China

Ten derde compliceert de Noord-Koreaanse crisis de verhouding tussen de VS en China, hetgeen Peking ertoe zal brengen verdere toenadering tot Moskou te zoeken. President Trump oefent zware druk uit op China, inclusief dreigen met herziening van de handelsbetrekkingen en met zogeheten secundaire sancties ten aanzien van Chinese banken en bedrijven die zaken doen met Noord-Korea.

Sommige Russische analisten zijn geneigd om hierin zelfs een doelgerichte strategie van de VS te zien om China te verzwakken, waarbij het Noord-Koreaanse kernwapenprogramma slechts dient als aanleiding. Maar dat is overdreven. Hoe dan ook, de ergste kritiek van de VS richt zich op China, Rusland ontkomt aan de Amerikaanse pressie. Dat is gunstig.

 ...geeft Rusland kans op rol van wereldmacht

Tot slot past de Noord-Koreaanse nucleaire crisis ideaal in de demonstratie van de Russische rol als wereldmacht met een krachtig diplomatiek potentieel die in staat is om invloed uit te oefenen op de beheersing van conflicten in de hele wereld.

In combinatie met de Russische activiteiten in Syrië, Libië en Afghanistan creëert de bemoeienis met de beheersing van de crisis op het Koreaanse schiereiland een imago van Rusland als wereldmacht voor binnenlands  en buitenlands publiek, zelfs al is de oogst van deze inspanningen tot nog toe niet groot. Extra bonus is de mogelijkheid om te laten zien dat Rusland, in tegenstelling tot de VS die zich als een olifant in de porseleinkast bewegen, in staat is om effectievere oplossingen te vinden voor gecompliceerde conflictsituaties in verschillende gebieden in de wereld.

Moskou kan zich in crisis tonen als 'pragmatische wijze'. Kaart Wikimedia

Er opent zich een handige mogelijkheid om aanvoerder te worden van een informele coalitie van staten die zich verzetten tegen de Amerikaanse politiek die beoogt onwelgevallige regimes af te zetten en economische sancties op te leggen. Een kans om de rol van Rusland te benadrukken als tegenwicht van de VS, hetgeen de ambitie van Moskou versterkt om ‘geopolitieke gelijkwaardigheid’ met Washington te bereiken in het kader van hun ‘speciale verantwoordelijkheid’ als de twee nucleaire supermachten. En de onhandige botte stijl van Trump, die zijn toevlucht neemt tot directe militaire dreigementen aan het adres van Pyongyang en die onbesuisd een aantal ‘rode lijnen’ tegelijk zet, geeft Moskou en Poetin persoonlijk de gelegenheid om op te treden als ‘een pragmatische wijze’, naar wiens woorden men moet luisteren.

De situatie als geheel creëert voor Moskou aantrekkelijke kansen om in te spelen op de Amerikaanse belangen en een politiek uit te zetten van koppeling van geopolitieke kwesties. Voor het Kremlin is hier een kans om transacties te sluiten veel reëler dan in Syrië: wij helpen jullie in Korea, jullie ons in Oekraïne, of we helpen niet en hinderen jullie zelfs, als jullie geen rekening houden met onze belangen. Het is een riskant spel, maar heel wel mogelijk.

Moskou speelt andere schaakpartij

Moskou speelt echter een andere schaakpartij. Afgaand op de verklaringen van Vladimir Poetin, het ministerie van Buitenlandse Zaken en andere instelingen, streeft Rusland in de Noord-Koreaanse crisis de volgende doelen na.

• Geen wisseling van regime toestaan in Noord-Korea hetzij als gevolg van een Amerikaanse militaire actie, hetzij als gevolg van sancties in combinatie met ondermijnende acties. De kans op een kleurenrevolutie aan de Russische grenzen blokkeren. Dit Russische doel valt slechts ten dele samen met de Chinese belangen. China wenst ook niet dat Amerika een militaire inval doet, het regime afzet en dat Zuid-Korea het noorden opslokt. Maar Peking lijkt niet een zekere coördinatie uit te sluiten met Washington over de toekomst van Noord-Korea en het regime aldaar.
• Noord-Korea laten bestaan als kernwapenmacht, die in staat is om de VS strategisch in te dammen en Washington de komende decennia de aandacht te laten richten op de Noord-Koreaanse nucleaire dreiging. Daarmee de Amerikaanse druk op Rusland en de Russische belangen in Europa en elders verzwakken, de toenadering van de VS en China en de vorming van een Amerikaans-Chinese bipolaire wereldorde te blokkeren. De militaire bondgenootschappen van de VS in Azië verzwakken en een hefboom in handen krijgen voor pressie op Japan en Zuid-Korea om de technologische sancties van het Westen tegen Rusland te ondermijnen. Vandaar het voor de VS vernederende en onaanvaardbare voorstel van Rusland en China voor een ‘dubbele bevriezing’ [VS en Zuid-Korea stoppen hun gezamenlijke militaire oefeningen, en over het afbouwen van kernwapens beginnen onderhandelingen, red.], die de defensie-alliantie van de VS en Zuid-Korea ondermijnt.
• Een instrumentele benadering van de verspreiding van kernwapens legitimeren: het bezit van kernwapens is toelaatbaar als middel voor de overleving van een regime en het verdedigen van zijn soevereiniteit tegen Amerikaanse inmenging. De uitbreiding van de lijst met landen die over kernwapens en ballistische raketten beschikken, wordt nu niet meer als een bedreiging voor Rusland beschouwd, maar als een aanvullend middel voor het indammen van de mondiale macht van Amerika en zelfs als een methode voor de overgang naar een nieuwe multipolaire wereldorde, waarin het Westen niet langer militair overheerst. Hoewel Moskou in theorie de verspreiding van kernwapens veroordeelt, is het in de praktijk dit fenomeen als onvermijdelijk en in zeker opzicht nuttig gaan zien. In het nieuwe Russische dogma zijn kernwapens een absolute waarde, want ze garanderen de vrede.
• Een openbare nederlaag toebrengen aan het Amerikaanse beleid van sancties, van de eenzijdige toepassing van sancties buiten de V-raad van de VN en het Russische veto om, de Westerse sancties tegen Rusland delegitimeren.       

Het is een hoogst riskant spel, dat wordt gespeeld met het in Oekraine en Syrië uitgewerkte scenario van verhoging van de inzet zonder de gevolgen goed te berekenen. Natuurlijk gaat Moskou niet vechten voor het Noord-Koreaanse regime of hem wapens leveren, maar dat is ook niet nodig. Het is voldoende om stilletjes het Amerikaanse beleid van pressie te torpederen, met inbegrip van selectieve schending van sancties en van merkwaardige economische projecten zoals gaspijpen en spoorlijnen door het Koreaanse schiereiland.

Noord-Korea demonstreert raketten op de Dag van de Overwinning, 2013. Foto Stefan Krasowski

Verspreiding kernwapens

De instrumentalisering van kernwapens als een middel tot indamming van de VS is een slecht idee voor Rusland. De Russische grootmachtstatus is vrijwel exclusief te danken aan de positie één van de vijf erkende kernwapenmachten te zijn en een van de twee (naast China) met het potentieel om de kernmacht VS tot beheersing te dwingen. Uitbreiding van deze besloten club verdunt de Russische invloed op Washington en devalueert de Russische ambitie om samen met de VS weer een bipolaire wereldorde te vormen.

Het is belangrijk dat een ‘diplomatieke oplossing’ van de Noord-Koreaanse crisis ontwapening onder internationale garantie inhoudt, en niet een legitimering van het kernwapenprogramma van Noord-Korea. De oplossing moet lijken op de kernwapendeal met Iran in 2015: het behouden van het technologische potentieel voor het maken van kernwapens en tegelijk de vernietiging van die wapens in ruil voor het opheffen van sancties en het tekenen van een vredesverdrag. Een dergelijke oplossing is in het belang van Rusland, het verlengen van kernwapenchantage is dat niet. De angst voor een kleurenrevolutie en wisseling van regime is echter voorlopig groter, zo blijkt, dan een rationele berekening van reële bedreigingen, kansen en belangen van Rusland.   

Dit artikel is enigszins bekort en vertaald overgenomen van Republic.ru