Rusland bezuinigt op zijn defensie-uitgaven. Volgens het Zweedse onderzoeksinstituut Sipri heeft de Russische regering in 2017 maar liefst 20 procent gekort. Volgens het Sipri kan dit bezuinigingsbeleid gevolgen hebben voor de militaire ambities en operaties van Rusland in het buitenland.
Grafiek op basis officiële cijfers ministerie van Financiën
De militaire uitgaven van Rusland krimpen. Voor het eerst sinds president Vladimir Poetin eind 1999 aan de macht kwam, groeit de Russische defensiebegroting niet meer maar heeft de regering er in 2017 op moeten korten. In 2018 komt daarin geen verandering.
Volgens het Stockholm International Peace Research Institute (Sipri) zijn de militaire uitgaven in 2017 met 20 procent gedaald. Rusland loopt daarmee nu uit de pas met de andere grote mogendheden. De Verenigde Staten hielden in 2017 de uitgaven gelijk, China verhoogde het defensiebudget vorig jaar met 5,6 procent.
Over een langere periode gerekend is Rusland wel een van de staten die hun militaire uitgaven gestaag hebben laten groeien. Tussen 2008 en 2017 is de Russische defensiebegroting met 36 procent gestegen, de Amerikaanse juist met 10 procent gedaald.
In de begroting voor 2018 is 17 procent gereserveerd voor defensie en bijna 12 procent voor ‘nationale veiligheid en law enforcement’, waartoe politie en geheime diensten worden gerekend.
Omslag 2000
Die omslag werd gemaakt in 2000, toen Vladimir Poetin voor de eerste keer tot president werd gekozen. In de jaren negentig had Rusland jarenlang bezuinigd op defensie. Bedroegen de militaire uitgaven na de ontmanteling van de Sovjet-Unie in 1991 nog 12 procent van het bruto binnenlands product (bbp), in 1999 was dat percentage volgens het ministerie van Defensie gedaald tot 2,6 procent.
Rusland besteedt nu 4,3 procent van zijn nationaal inkomen aan defensie, aldus het Sipri in zijn jaarlijkse overzicht van de wereldwijde bewapeningsuitgaven. Dat was in 2015 nog 5,4 procent. In vergelijking met de andere supermachten is 4,3 procent overigens nog steeds een van de hoogste percentages. Amerika spendeert 3,1 procent van zijn bbp aan defensie en China volgens schattingen van het Sipri ongeveer 1,9 procent.
Voortdurend bezuinigingsbeleid
De bezuinigingen in Rusland zijn het gevolg van de economische problemen waarmee het land al sinds 2015 te maken heeft. De Russische regering kampt vanaf 2014 met financieringstekort op haar begroting. In de eerste jaren van deze economische recessie – de crisis begon met de snel dalende olieprijzen in 2014, het jaar waarin Rusland ook werd getroffen door westerse sancties als reactie op de annexatie van de Krim en de militaire interventie in de Donbas – werd de krijgsmacht nadrukkelijk ontzien in de bezuinigingsrondes. Op de sociale voorzieningen, het onderwijs en andere overheidsuitgaven werd wel gekort. Hoewel de economie voor het eerst sinds 2014 wat aantrok en met 1,4 procent groeide, konden regering en parlement het in 2017 niet langer volhouden om defensie buiten haakjes te blijven plaatsen. Mede door de presidentsverkiezingen die toen voor maart 2018 in het verschiet lagen, moest Moskou een kaasschaaf hanteren.
De bezuinigingen zijn niet voorbij. Ook dit jaar zal Moskou er niet in slagen dat tekort weg te werken. Het federale budget voor 2018 gaat uit van een financieringstekort van 1,37 procent van het bruto binnenlands product. Voor 2019 en 2020 is een tekort van 0,84 procent en 0,87 procent ingecalculeerd.
Volgens Pieter Wezeman, een van de opstellers van het Sipri-rapport, heeft het bezuinigingsbeleid consequenties voor de militaire ambities van Rusland, met name in het buitenland. Na succesvolle operaties in Oekraïne en Syrië zal Rusland nu zijn ‘trots moeten inslikken’, aldus Wezeman. Daar staat volgens het Sipri echter tegenover dat de Europese NAVO-partners de trend in Rusland zouden kunnen oppakken om ook hun eigen defensiebeleid tegen het licht te houden. Anders dan Wester-Europa, waar de defensie-uitgaven in 2016-2017 slechts met 1,7 procent stegen, hebben Midden-Europese landen, zoals Polen, hun begrotingen afgelopen twee jaar met 12 procent opgevoerd. ‘We moeten ons afvragen of we onze militaire uitgaven niet ook moeten beperken, om zo te laten zien dat we het conflict met Rusland op een andere manier willen oplossen’, aldus Wezeman in een interview met de Deutsche Welle.
Geheime cijfers
De cijfers van het Sipri zijn gebaseerd op de officiële begrotingscijfers van Rusland en de andere staten die het instituut bestudeert. Dat betekent dat het Sipri de uitgaven niet in detail kan onderzoeken. Een groot deel van de Russische begroting is namelijk ‘geheim’. Voor 2018 is 17,6 procent van de uitgaven van het federale budget niet openbaar. De aard van de overheidskosten voor ‘nationale verdediging’ zijn voor bijna 66 procent geheim. Binnen de post ‘nationale veiligheid’ is 38,3 procent van de uitgaven geheim. Dat is ruim 5 procentpunt meer dan in 2017, aldus de Russische nieuwssite RBK.
