Rusland is ‘diep teleurgesteld’ door het opzeggen door de Amerikaanse president Trump van het verdrag met Iran en het herinvoeren van sancties. Samen met China heeft Rusland een oproep gedaan aan de overige ondertekenaars om hun verplichtingen ten aanzien van het akkoord na te komen. Rusland overlegt met Europese landen over de manier waarop het akkoord gered kan worden.

‘We zijn ernstig bezorgd dat de VS opnieuw de mening van de meerderheid van landen naast zich neer leggen en uitsluitend uitgaan van de eigen beperkte en opportunistische belangen en daarbij het internationale recht grof schenden’, aldus een verklaring van het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken. Er is volgens Rusland geen enkel bewijs dat Iran zich niet gehouden heeft aan de afspraken.

Een Russische diplomaat noemde tegenover de krant Kommersant het verdrag een van de belangrijkste successen van de diplomatie van de afgelopen decennia. Het besluit van Trump heeft, aldus de zegsman, onvoorspelbare gevolgen voor het Midden-Oosten en het verbod op de verbreiding van kernwapens. Experts denken dat Rusland kan profiteren van de verwachte stijging van de olieprijs (er zal minder olie op de markt komen omdat Iran minder kan verkopen) en van het wegvallen van zakelijke concurrentie in Iran, maar voor Rusland is het nucleaire akkoord met Iran belangrijker dan eventueel profijt, zegt hij.

De voorzitter van de commissie buitenland in de Russische Senaat Konstantin Kosatsjov noemde de beslissing van Trump ‘onverantwoordelijk en destructief’.  ‘We zullen pas achteraf weten of de Amerikaanse president een nieuwe lont in het kruitvat Midden-Oosten  heeft aangestoken’, schreef hij op zijn Facebook-pagina.

Moskou kan het zich niet permitteren om de kant van Trump te kiezen en op deze manier de verhoudingen met de VS te verbeteren, schrijft analist en ex-diplomaat Vladimir Frolov. ‘Het beste wat Moskou in deze omstandigheden kan doen is een gezamenlijk standpunt innemen met de EU, China en Iran om het akkoord te handhaven, ongeacht wat de VS in een moment van kranzinnigheid doen’, meent hij. ‘Als Iran op aandringen van Rusland zich aan de afspraken blijft houden, zou dat een zeldzaam diplomatiek succes voor Moskou zijn.’

Poetin en Netanjahoe op weg naar de Overwinningsparade op het Rode Plein

Moskou, schrijft Frolov elders, is op dit moment vooral bang voor een directe militaire confrontatie van Israël en Iran in Syrië. Israel is bezorgd over de Iraanse militaire aanwezigheid in Syrië en probeert de gestage uitbreiding hiervan te blokkeren. Netanjahoe woonde woensdag in Moskou de Overwinningsparade bij en hoopte in de marge van de 9-mei viering met Poetin een deal te sluiten met betrekking tot Iran.    

Sinds Rusland in 2015 zich met de oorlog in Syrië ging bemoeien, stelde Israel zijn hoop op Poetin om de Iraanse invloed terug te dringen. Israel viel vandaag nog Iraanse militaire installaties in Syrië aan, waarbij het van te voren Moskou op de hoogte stelde. Frolov denkt dat Moskou wel beloften heeft gedaan aan Israël, maar niet kan leveren. Rusland is voor zijn grondoperaties in Syrië afhankelijk van Iran, dat  – volgens de Israëlische schatting – 80 duizend man in Syrië heeft vechten. Zonder Iran zou Rusland zelf grote aantallen militairen moeten sturen om het van rebellen en IS bevrijde gebied onder controle te houden.