Moet de Russische regering nu wel of niet bezuinigen op de defensie-uitgaven?
Volgens de website van het gerenommeerde vakblad Jane’s Defence Weekly zou het defensiebudget in het begrotingsjaar 2017 met ruim 25 procent zijn gekort. De vraag is echter of Rusland inderdaad zo drastisch bezuinigt op zijn militaire apparaat.
Critici van het bericht in Jane’s Defence Weekly weerspreken weliswaar niet dat de regering kort op de militaire uitgaven. Maar deze bezuiniging zou relatief minder ingrijpend zijn dan de korting op andere posten. Op Defensie wordt in 2017 circa 7 procent gesnoeid, dat is 1 procentpunt meer dan aanvankelijk beraamd maar nog altijd 3 procentpunt minder dan de bezuinigingstrend van 10 procent in de totale federale begroting.
Jane’s ontleent zijn percentage van 25,5 procent aan cijfers van de Federalnoje Kaznatsjeistvo, de schatkistbewaker van Rusland. Die verschillen niet van de regeringsinformatie, omdat deze federale toezichthouder zich voor 2017 baseert op officiële voornemens en niet op de reële resultaten van het begrotingsbeleid. Op grond van die gegevens van Federalnoje Kaznatsjeistvo worden de Russische defensie-uitgaven dit jaar teruggebracht van 3,89 biljoen roebel naar 2,84 biljoen roebel, een biljoen (1000 miljard) naar Europese maatstaven. Hoewel de geplande defensie-uitgaven van 2,84 biljoen (circa 45 miljard euro) nog altijd hoger zijn dan in het begrotingsjaar 2014, zou deze reductie met ruim een kwart volgens Jane’s toch neerkomen op de grootste bezuiniging sinds de jaren negentig. Sinds herverkiezing van president Poetin in 2012 zijn de militaire uitgaven namelijk jaarlijks met gemiddeld 19,8 procent gestegen.
Maar klopt deze redenering van Jane’s Defence Weekly? Volgens Michael Kofman, onderzoeker bij het Woodrow Wilson Center in Washington, gaat het Britse vakblad uit van een verkeerd cijfer voor 2016. Het defensiebudget in 2016 was niet gepland op 3,89 biljoen maar op 3,07 biljoen roebel. Dat er in 2016 inderdaad toch tegen 4 biljoen roebel is uitgegeven, kwam door de noodzaak om de oplopende schulden van het een deel van militaire industriële complex af te lossen. Door de hoge inflatie en rentestanden en de geringere bereidheid van banken om geld te lenen, kampte de defensie-industrie vorige jaar met financiële problemen.
Om deze bedrijven uit de nood te helpen, zag het ministerie van Financiën zich in december 2016 genoodzaakt om rente- en schuldenlasten in één keer af te lossen. Volgens Kofman was daarmee 700 tot 800 miljard roebel gemoeid. Jane’s heeft deze eenmalige uitgaven echter opgeteld bij de lopende begroting en kwam zodoende tot de rekensom dat er in 2017 met 25,5 procent zal worden gekort.
Dat wekt volgens Kofman een verkeerde indruk. Op iets langere termijn zal het militaire apparaat namelijk nog minder te duchten hebben van de voortdurende noodzaak tot bezuinigen dan dit jaar aldus de onderzoeker in Washington. Moet er dit jaar voor 7 procent worden gesnoeid, in 2018 staat een korting van 3,2 procent op het programma en in 2019 een krimp van 4,8 procent.
Geplande overheidsuitgaven voor 2017. Donkerrood: defensie.
Defensie legt dit jaar volgens de goedgekeurde voor ruim 17 procent beslag op van de federale overheidsuitgaven. Dat aandeel verandert komende jaren niet wezenlijk.
Geheime uitgavenposten
Daarmee is het laatste woord overigens nog niet gezegd. De overheidsuitgaven voor defensie en nationale veiligheid zijn in Rusland uitgesmeerd over meerdere begrotingsposten. De interventie in Syrië wordt deels gedekt door wat elders ‘ontwikkelingssamenwerking’ zou heten. Militaire training op middelbare scholen is ondergebracht bij de onderwijsbegroting. Militaire R&D-programma’s worden deels gefinancierd via de uitgaven voor wetenschap en onderzoek. Uitgaven ter verbetering van de woon- en leefomstandigheden vallen onder cultuur. Hetzelfde geldt voor de kosten van sommige media-outlets.
Hoeveel overheidsgeld direct en indirect aan de nationale veiligheid wordt besteed, is niet exact bekend. Volgens het onderzoeksinstituut van voormalig interimpremier Jegor Gajdar is voor dit jaar een recordpercentage van ruim 24 procent van de uitgaven in de begroting als 'geheim' gekwalificeerd. Op deze geheime posten is geen publiek toezicht. Novaja Gazeta heeft eerder berekend dat dit is 4,7 procent van het bbp is. Hoe dan ook. Volgens het ministerie van Financiën waren de defensie-uitgaven in 2016 waren gestegen tot 4,4 procent van het bruto binnenlands product. In 2014 bedroegen ze nog 3,1 procent van het bbp.
Deze uitgaven hebben niet alleen militaire maar ook electorale betekenis. Talrijke industriële sectoren, die floreren dankzij de krijgsmacht en veel banen opleveren, worden via de overheidsuitgaven overeind gehouden. Het ligt volgens defensiedeskundige Mark Galeotti niet voor de hand dat de Russische regering dit jaar het voortbestaan van en de werkgelegenheid in het militair industrieel complex in de waagschaal zal stellen. In maart 2018 zijn er presidentsverkiezingen die moeten uitmonden in ‘triomfantelijke kroning en viering van Poetin’, aldus Galeotti.
