Oekraïners zijn positiever over Rusland, dan Russen over Oekraïne. Ondanks de annexatie van de Krim en de Russische inmenging in Oost-Oekraïne denkt bijna de helft van de Oekraïners positief over Rusland, tien procent meer dan een jaar geleden. Bij Russen is geen verandering merkbaar in hun gevoelens jegens Oekraïne, 55% denkt negatief. Terwijl de Oekraïners oorlogsmoe zijn, voelen de Russen zich verraden, zo leggen onderzoekers de uitkomst uit.
Het onderzoek door het Moskouse Levada-centrum en het sociologisch instituut Penta in Kiev, dat in september werd gehouden, wees uit dat 48% van de Oekraïense ondervraagden positief ten opzichte van Rusland staat. Een jaar eerder was dat 37% procent. In 2018 zei 32% van de Oekraïense burgers negatief te denken over Rusland. Een jaar eerder was dat percentage aanmerkelijk hoger, 46%.
De Kievse socioloog Vladimir Paniotto verbindt de verbetering van de gevoelens jegens Rusland met de kalmere toestand in Oost-Oekraïne. ‘Vrede kun je het niet noemen, want dagelijks sneuvelen één of twee man, maar de informatie is routine geworden, er worden geen veldslagen geleverd en op de televisie zijn minder vaak krijgsgevangen Russische soldaten te zien.’ Collega-socioloog Konstantin Bondarenko ziet het als een teken dat de Oekraïners de oorlog beu zijn en verlangen naar een diplomatieke oplossing.
Tot 2014, het jaar dat Rusland zich in Oekraïne inmengde en de Krim annexeerde, was 85 tot 90 procent van de Oekraïners positief jegens Rusland gestemd. Op het dieptepunt in 2015 was daarvan nog 30% over.
Asymmetrie
In Rusland is in de houding jegens Oekraïne weinig verandering te zien. In september peilde het Levada-centrum bij 33% van de ondervraagden een positieve houding, wat niet anders was dan een jaar eerder. Bij 55% van de Russen werd een negatieve houding gemeten, wat 2% meer is dan in 2017.
Volgens de Moskouse socioloog Aleksej Levinson van het Levada-centrum is de asymmetrie in de mening over elkaar niet nieuw, maar een oud verschijnsel dat bij veel mensen verbazing wekt, omdat zelfs het gewapend conflict in Oost-Oekraïne dat bij Oekraïners veel meer leed veroorzaakt dan bij Russen die trend niet breekt.
Verraad
Dat de Russen zo negatief denken over Oekraïne komt door het uiteenvallen van de Sovjet-Unie, meent Levinson. ‘Russen hebben het gevoel dat de Oekraïners en andere volken die zich zelfstandig hebben verklaard, Rusland hebben verraden. Dat gevoel is erg versterkt toen Oekraïne verklaarde zich op het Westen te willen richten. Dat is de hoofdoorzaak.’ Daarnaast spelen de Russische massamedia een rol, door steeds het signaal aan de burgers te geven dat ‘wij nu niet van Oekraïne houden, Oekraïne is een vijand’, aldus Levinson.
Het gevoel van gekwetstheid en verlaten te zijn door de buurlanden wordt in Rusland sterker naarmate de jaren ’90 langer geleden zijn, merkt hij in zijn peilingen. Hij verbindt dit met de retoriek van het Kremlin over de noodzaak dat Rusland zich weer als grootmacht manifesteert. Levinson onderscheidt drie houdingen jegens landen die na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie onafhankelijk werden. Vriendschappelijk ten aanzien van Wit-Rusland, Kazachstan en Armenië; vijandig ten aanzien van de Baltische landen, Georgië en Oekraïne en neutraal jegens Centraal-Aziatische landen, waarvandaan Rusland gastarbeiders haalt.
Bronnen: Levada.ru, svoboda.org, RBK.ru