Het Oekraïense parlement heeft een wet aangenomen die ambtelijke corruptie weer strafbaar stelt, zij het veel minder streng dan voorheen. Eind oktober had het Constitutioneel Hof met een reeks uitspraken de bestrijding van corruptie geblokkeerd. Dit leidde tot een politieke crisis, omdat president Zelensky niet kon toelaten dat de hervormingsagenda waarop hij was gekozen, ongedaan werd gemaakt.
Corruptiebestrijder Oleksander Novikov roept Zelensky op de wet te vetoën. Foto Nazk.gov.ua
De nieuwe wet is een compromis en wordt bekritiseerd door het Nationaal Agentschap ter Voorkoming van Corruptie (NAZK). Het hoofd van het Nationaal Agentschap, Oleksander Novikov, roept president Zelensky op de wet te vetoën, omdat er geen gevangenisstraf meer staat op het weigeren van opgave of valse opgave van bezit door mensen in dienst van de overheid.
Ambtenaren moeten via een online-systeem opgave doen van hun inkomsten en bezittingen. Als die niet met elkaar in overeenstemming lijken, wordt er een onderzoek gestart. In de vorige wet konden ze celstraf krijgen en was de drempel voor vervolging €14.000. In de nieuwe wet is celstraf niet meer opgenomen en de drempel voor vervolging verhoogd tot € 28.000. De boete op valse opgave van bezit tot € 262.000 bedraagt slechts € 1.650, daarboven niet meer dan € 2.500. Celstraf is vervangen door een vorm van vrijheidsbeperking in een detentiecentrum, die na zes maanden kan worden opgeheven.
Geen afschrikeffect
In plaats van een misdaad is ambtelijke corruptie daarmee een kleiner vergrijp geworden en dat zal geen afschrikeffect hebben, stellen elf anti-corruptie ngo’s, waaronder Transparancy International Ukraine. De organisaties maken ook bezwaar tegen de beperking tot twee jaar waarbinnen corruptie-onderzoeken voor de rechter moeten worden gebracht. Voor grote corruptiezaken is dat een te korte periode en dus zal de ergste corruptie onbestraft blijven, oordelen ze. ‘Zo zal het publiek het vertrouwen in het systeem voor declaratie van bezittingen en zijn geloofwaardigheid kwijtraken’, stellen ze in hun verklaring.
De reactie van president Zelensky is nog niet bekend. Begin november diende hij een wet in om de 15 rechters van het Constitutioneel Hof te ontslaan en hun omstreden uitspraken terug te draaien. Hij verklaarde toen dat ‘een groep mensen de situatie in het land wilde destabiliseren’ en zei dat bevolking en regering de pogingen om de anti-corruptie instellingen te ontmantelen niet zullen accepteren. Zijn wetsvoorstel werd echter niet in het parlement behandeld. In plaats daarvan is er onderhandeld over een compromisvoorstel, dat nu in eerste aanleg is aanvaard. Het is ook niet bekend hoe de EU en de VS het wetsvoorstel beoordelen. Vorige maand waarschuwden ze dat visumvrij reizen en kredieten in gevaar komen, als Oekraïne met z’n corruptiebestrijding stopt.
Intussen is er volgens Oekraïense nieuwsplatforms een corruptie-onderzoek gestart naar ex-premier Volodymyr Groysman. Hij zou € 2.200.000 aan steekpenningen hebben geïncasseerd van bouwondernemer en ex-parlementslid Maksym Mykytas. Mykytas wordt zelf vervolgd wegens corruptie en heeft met justitie een deal gesloten, waarin hij in ruil voor strafvermindering getuigt tegen corrupte officials.
Bronnen: Kyiv Post, Antac.org.ua
Zie ook: Oekraïne in politieke crisis wegens besluiten Constitutioneel Hof