De moeder van  de Tsjetsjeense mensenrechtenadvocaat Aboubakar Jangoelbajev is vorige week ontvoerd in Nizjni Novgorod. Volgens Jangoelbajev zitten de Tsjetsjeens dictator Ramzan Kadyrov en zijn ‘Kadyrovtsy’ achter de ontvoering van Zarema Jangoelbajeva. Kadyrov heeft de ontvoering inmiddels bevestigd. Wegens haar broze gezondheid vreest de familie van Jangoelbajeva voor haar leven. Ook de ‘Commissie tegen Foltering,’ de mensenrechtenorganisatie die zich al ruim twintig jaar inzet voor de rechten van gevangenen en waar Aboubakar Jangoelbajev voor werkt, maakt zich grote zorgen.

Gemaskerde mannen, die zich voorstelden als Tsjetsjeense politieagenten, vielen op donderdag 20 januari de familiewoning van de Tsjetsjeense mensenrechtenadvocaat Jangoelbajev in Nizjni Novgorod binnen. De mannen sloegen meerdere familieleden in het gezicht en voerden uiteindelijk Jangoelbajev’s moeder Zarema op gewelddadige wijze af, zo laat de video-opname van zus Alija zien.

De mannen van Kadyrov konden zijn vader Saidi niet meenemen, omdat hij als gepensioneerde federale rechter een beschermde status heeft. Hij heeft Rusland samen met zijn dochter Alija inmiddels verlaten. 

Bewusteloos, mogelijk besmet met COVID-19, en zonder de voor haar broodnodige insuline is moeder Jangoelbajeva door de Kadyrovtsy afgevoerd richting Tsjetsjenië. Waar Jangoelbajeva precies wordt vastgehouden en of ze nog in leven is, is niet bekend. 

Reacties uit Moskou en Grozny

Het Kremlin noemde de berichtgeving over de ontvoering ‘vreemd’ en ‘onbevestigd.’  Volgens persvoorlichter Dmitri Peskov ‘geeft het Kremlin er de voorkeur aan om dit soort berichten niet te geloven zonder bevestiging', en is het nu aan de politie om dit verder uit te zoeken.

Uit Grozny klonken al snel andere geluiden: de ontvoering, die plaatsvond op 1800 kilometer van de Tsjetsjeense hoofdstad, moet volgens Kadyrov inderdaad op het conto van zijn mannen geschreven worden. De Tsjetsjeense president waarschuwde Jangoelbajev dat de rest van zijn familie hetzelfde lot zou wachten als zijn moeder, en dat de familie desnoods als ‘handlangers van het terrorisme’ uit de weg zou moeten worden geruimd. Volgens politiek analist Maksim Mironov is het een onverholen uitdaging aan het Kremlin: ‘ik heb ze inderdaad ontvoerd, en ik zal ook de rest van deze familie ontvoeren en vermoorden, dus wat ga je nu met me doen?’ 

 
Ramzan Kadyrov op bezoek bij Vladimir Poetin. Foto Wikimedia Commons.

Volgens persvoorlichter Peskov is een reactie niet nodig: de beschuldigingen van terrorisme zouden niets anders zijn dan Kadyrov’s ‘persoonlijke mening'. De milde reactie van Peskov past binnen een patroon van wegkijken van eerdere martelingen en verdwijningen. Moskou sluit al jaren de ogen voor de uitwassen van Kadyrov. 

Volgens politiek analisten is dit wegkijken van Peskov onderdeel van het duivelspact tussen Poetin en Kadyrov. Zo lang Kadyrov de rust bewaart in Tsjetsjenië, waar de Russen tussen 1999 en 2009 twee verwoestende oorlogen voerden tegen opstandelingen en extremisten die zich met geweld probeerden los te maken van Rusland, laat Poetin hem zijn gang gaan. Zelfs als dat betekent dat Kadyrov Tsjetsjenië kan besturen als een ‘staat binnen een staat,’ waar zijn eigen wetten en regels gelden.

De anti-dissidentencampagne van Kadyrov

De familie Jangoelbajev is al langere tijd luis in de pels van Kadyrov. Zo is ook jongere broer Ibrahim een bekende criticus van Kadyrov en word de hele familie ervan beschuldigd achter het kritische Telegramkanaal 1ADAT te zitten. In 2015, zo vertelde Ibrahim tijdens een interview bij TV Rain, werd hij met zijn broer Aboubakar en vader Saidi gemarteld in Kadyrov’s paleis, waarbij Kadyrov hoogstpersoonlijk zou hebben meegedaan. Vader Saidi vertelde hetzelfde verhaal in een interview met Znak. In december vorig jaar werden daarnaast 37 andere familieleden van Aboubakar twee dagen vastgehouden en werd Aboubakar zelf opgepakt in de zuidelijke stad Pjatigorsk.

Ibrahim Jangoelbajev in gesprek met TV Rain. Still YouTubekanaal TV Rain.

Daarnaast lijkt de recente ontvoering van de moeder van Jangoelbajev en de 37 andere familieleden te passen binnen Kadyrov’s onlangs opgeschaalde anti-dissidentencampagne. Zo hebben ook andere invloedrijke Tsjetsjeense dissidenten Kadyrov en zijn bendes er recentelijk van beschuldigd op hun familieleden uit te zijn. Familieleden van vlogger Tumso Abdoerachmanov, die een mislukte aanslag op zijn leven wist te filmen, de naar Turkije geëmigreerde blogger Chasan Chalitov, en Mansoer Sadoelajev, die met zijn organisatie Vayfond de in Europa wonende loyalisten en verklikkers van Kadyrov identificeert, zouden recentelijk doelwit van Kadyrovs mannen zijn geworden.

Kadyrov’s bredere anti-dissidentencampagne lijkt daarnaast niet los te staan van de liquidatie van de in de Noordelijke Kaukasus actieve mensenrechtenorganisatie Memorial. Volgens De Kaukasische Knoop is de liquidatie van Memorial door het Russische Openbaar Ministerie door Kadyrov c.s. opgevat als een fiat om ook het resterende mensenrechtenactivisme in Tsjetsjenië de das om te doen.

Bronnen: De Kaukasische Knoop, The Insider, The Moscow Times, Novaja Gazeta, Proekt Media, TV Rain, Twitter, Znak.