De Derde Wereldoorlog is al gaande, zegt Valeri Zaloezjny in een nieuw interview met Roman Kravets en Roman Romanjoek van Oekraïnskaja Pravda. Rusland zet in op de totale uitputting van Oekraïne, en achter het slagveld worden verwoestende nieuwe technologieën ontwikkeld die de komende jaren een doorslaggevende rol zullen spelen.

 Valeri Zaloezjny als legercommandant, in november 2023. Foto: Handout / UKRAINIAN PRESIDENTIAL PRESS SERVICE / AFP

In een veelbesproken artikel voor The Economist legde Valeri Zaloezjny, destijds de leider van de Oekraïense strijdkrachten, een jaar geleden uit dat de oorlog een nieuwe, langzamere fase was beland. In de nieuwe fase is Rusland in het voordeel, zei hij toen. Oekraïne had volgens Zaloezjny nieuwe technologie en methodes van oorlogsvoering nodig om weerstand te bieden aan het Russische leger.

In het onderstaande interview wordt teruggeblikt op het artikel van een jaar geleden, en ook vooruit gekeken naar de komende jaren.

Valeri Zaloezjny diende tussen juli 2021 en februari 2024 als hoofd van de Oekraïense strijdkrachten. Sinds juli is hij ambassadeur in het Verenigd Koninkrijk – een van de belangrijkste bondgenoten van Oekraïne. Veel Oekraïners zien hem nog altijd als een zeer betrouwbare legerleider. Als Oekraïne nu verkiezingen zou houden, zou Zaloezjny volgens sommige peilingen zelfs als winnaar uit de bus komen.

De originele versie van het interview werd op 20 november opgenomen door de krant Oekraïnska Pravda. Zaloezjny werd via videoverbinding geïnterviewd door de in Oekraïne bekende journalisten Roman Kravets en Roman Romanjoek, tijdens een bijeenkomst van de krant.

Laten we beginnen met de meest interessante vraag. Vorig jaar zei u in een interview voor The Economist dat de situatie aan het front in een impasse is geraakt, waarin beide partijen niet vooruit kunnen komen omdat ze technologisch gezien gelijkwaardig zijn uitgerust. Nu zien we dat het Russische leger oprukt. Hoe beoordeelt u de situatie aan het front nu?

Ten eerste noemde ik in mijn artikel het volstrekt normale en evolutionaire proces waarbij oorlog het wiel van wetenschappelijke en technische vooruitgang aandrijft. Uiteindelijk leidt dit proces ertoe dat de aanvallende partij het vermogen verliest om operationele taken uit te voeren. Met operationele taken bedoel ik diepteaanvallen met een afstand van bijvoorbeeld 150 tot 200 kilometer, zoals wordt bepaald in de Sovjet-oorlogshandboeken.

Toen de eerste robots op het slagveld verschenen, maakten ze het onmogelijk voor soldaten van beide kanten om zich op het slagveld te bewegen. Het onvermogen om tegen deze robots te vechten leidde tot verbijstering. Wij konden ons niet bewegen richting de Russen, en de Russen konden zich op hun beurt ook niet bewegen. Deze trend zet zich nog steeds voort. We zien dat de Russen niet in staat zijn om bijvoorbeeld 150 tot 200 kilometer in een week te veroveren.

Robots op het slagveld

Met ‘robots’ verwijst Zaloezjny naar de verschillende soorten onbemande wapens en voertuigen die zowel Oekraïne als Rusland in de oorlog gebruiken. Beide landen liggen op koers om dit jaar anderhalf miljoen drones te maken, meldt Reuters. Oekraïne heeft inmiddels ruim 160 defensiebedrijven die onbemande grondvoertuigen bouwen. Beide legers gebruiken machines om gevechtshandelingen uit te voeren en personeelsverliezen te beperken.

De minister van Strategische Industrieën van Oekraïne, Herman Smetanin, zegt tegen Reuters: ‘In de nabije toekomst wordt dit de belangrijkste richting van ontwikkeling, de oorlog van robots. Het gaat om mensenlevens, die moeten we beschermen.’

Wanneer dit technisch evolutionaire proces is voltooid en deze nieuwe technologische middelen wijdverspreid zijn, komt er een nieuwe mogelijkheid om druk uit te oefenen. Volgens mijn berekeningen komt dat moment pas vanaf 2027. Hoewel dat tijdsbestek geen zekerheid is, want het hangt af van de economische en demografische situatie, en ook van de aanname dat er tegen die tijd nog een oorlog wordt gevoerd om terrein.

Totale uitputting

Rusland gebruikt nu de tactiek die in Russische militaire lesboeken wordt beschreven als 'izmor' (totale uitputting). Het is een tactiek van belegering, die in de eerste plaats leidt tot de vernietiging van de economie en moreel van de vijand. We zien nu op het slagveld geen diepe doorbraken van de vijand. Wel is duidelijk dat wij geleidelijk worden verdrongen van onze posities, terwijl het Russische leger daarvoor hele grote verliezen lijdt. 

Er worden aanvallen uitgevoerd op onze economie, en op civiele objecten. De vlucht van hun raketten wordt zodanig gepland dat ze ons schade toebrengen, ook als onze luchtverdediging ze onderschept. Ondertussen voert Rusland ook een informatiecampagne, in de eerste plaats gericht op de vernietiging van de mobilisatie. Rusland wil de houding van Oekraïners ten opzichte van deze oorlog veranderen. Als gevolg daarvan hebben we vandaag de dag personele problemen aan het front, wat er geleidelijk toe leidt dat we onze posities kwijtraken.

Rusland wil de houding van Oekraïners ten opzichte van deze oorlog veranderen

Maar nogmaals: de Russen zijn op dit moment niet in staat om diepteaanvallen uit te voeren, om hun front uit te breiden. Daarvoor zijn enorme middelen nodig, die ook de Russen niet hebben.

De combinatie van oorlogshandelingen die samen moeten leiden tot een totale uitputting leidt tot datgene wat we nu zien op het slagveld, tot datgene wat gebeurt met de mobilisatie in Oekraïne, en tot de houding van burgers ten opzichte van het verloop van de oorlog. De Russische aanpak van totale uitputting is omvangrijk. We zien dat bijna alle elementen van de strategie worden uitgevoerd.

U bent uit de dagelijkse operationele context van Oekraïne gestapt en in een Westerse context terechtgekomen. In hoeverre zijn de Britten waar u nu mee werkt, en ook het collectieve Westen in algemene zin, bereid om weerstand te bieden aan een dergelijke totale uitputtingsslag? In hoeverre zijn ze bereid om ons te blijven steunen, zodat we deze moeilijkheden het hoofd kunnen bieden?

Als we het hebben over de bereidheid van een bepaalde staat om weerstand te bieden, moeten we allereerst de risico's waar deze staat mee te maken krijgt beoordelen.

Vandaag de dag zie ik niet dat Rusland de middelen heeft om grootschaligere militaire operaties over een lange tijd uit te voeren. Ik betwijfel overigens ook of China op dit moment klaar is voor grootschalige acties. Als we dus praten over militaire acties van korte duur, dan zijn Europese landen daar waarschijnlijk wel klaar voor. De vraag is alleen of ze ook klaar zijn voor een oorlog van totale uitputting.

Laten we de statistieken even doorrekenen. In oktober werden er volgens mij 1.643 Shahed-drones afgevuurd op Oekraïense energiedoelen en andere civiele objecten. Daarnaast kregen we te maken met bijna 200 raketten. Als we alles bij elkaar optellen, gaat het om ongeveer 2.000 luchtdoelen. Dit is veel, en ik heb het nu alleen over civiele objecten [achter de frontlinie].

Deze aantallen lijken alleen maar toe te nemen. Alleen al in november zijn er 2.070 Shaheds afgevuurd. Er zijn iets minder raketten afgevuurd, 137, maar dit zijn opgeteld al meer dan 2.000 luchtdoelen, alleen op civiele objecten. En de maand is nog niet voorbij. Ik kan je nu niet vertellen hoeveel luchtafweerraketten Oekraïne ontvangt, maar geloof me, dat aantal is totaal niet vergelijkbaar.

Het aantal luchtdoelen neemt dus toe, terwijl het aantal tegenmaatregelen beperkt en duur blijft. Op dit punt denk ik dat noch Groot-Brittannië, noch andere Europese landen voldoende voorbereid zijn. Ondanks het feit dat ze voldoende F-16 vliegtuigen hebben, met geweldige luchtafweercapaciteiten. Maar in 2-3 maanden kan hun luchtverdedigingssysteem volledig op zijn. Of ze [Europese landen] bezig zijn met alternatieve maatregelen om de luchtdoelen te bestrijden, is moeilijk te zeggen. Waarschijnlijk niet.

Nu nog een ander punt. Laten we eens kijken naar de frontlinie. Daar vuurde Rusland in de maand september ongeveer 4.500 geleide luchtbommen af. Ik wil u wijzen op het feit dat deze bommen een lading hebben van 500 kilo. Ter vergelijking: de lading van een Iskander-raket is 480 kilo. [De Iskander is een Russische ballistische raket met een bereik van zo’n vijfhonderd kilometer, red.]

Stel je voor: er staan 4.500 Iskanders aan het front. Is er een Europees land waar minstens 5.000 Patriot-raketten aanwezig zijn om deze geleide luchtbommen te vernietigen? Ik betwijfel het. Patriot-raketten zijn erg duur [tot wel 4 miljoen euro voor de meest geavanceerde Patriot-raket, red.], en daarom is het onmogelijk om er heel veel van te hebben. De productie is echt problematisch.

In de strategie van totale uitputting zijn militaire acties niet het allerbelangrijkste

Daarom kan alleen op basis van deze militaire component worden gezegd dat ze misschien nog niet klaar zijn. Maar in de strategie van totale uitputting zijn militaire acties niet het allerbelangrijkste. De Russen werken nog in een aantal andere belangrijke richtingen.

Ten eerste hebben we het over informatie- en psychologische operaties. Daarnaast is er een cognitief element, waarvan we het effect heel sterk voelen. Europa bevindt zich in een comfortabele positie, en wil die niet verliezen. Als ze al klaar zijn voor een oorlog van totale uitputting, dan zal dat naar mijn persoonlijke mening met zeer grote beperkingen zijn.

Vorig jaar zei u dat Oekraïne een technologische sprong nodig heeft om de oorlog te winnen. Wat kan nu een ‘gamechanger’ zijn om het tij in deze oorlog te keren?

Als je goed kijkt naar de geschiedenis van oorlogsvoering, dan zien we nu niets revolutionairs. Er is een volstrekt normaal evolutionair proces gaande, waarbij de wetenschap op een zeker moment gaat zorgen voor de ontwikkeling van nieuwe wapens.

Deze nieuwe wapens, dit nieuwe buskruit, is vandaag de dag niet alleen onbemande systemen of robots maar breder – technologie in algemene zin. Ik heb het over andere verbindingssystemen, andere manieren van verkenning, een andere verhouding tot de ruimte. Uiteindelijk gaat het om een volstrekt ander systeem van management, wat zorgt voor een verandering van de doctrine voor het gebruik van troepen en, overeenkomstig, een verandering in de doctrine waarmee ze worden opgeleid. Uiteindelijk zijn militaire productie, wetenschappelijke ondersteuning en de opleiding van personeel allemaal één groot systeem – in één woord: technologie.

Oekraïense soldaat sleutelt aan een drone in de regio Donetsk. Foto: Genya Savilov / AFP

Kunstmatige intelligentie

Ik denk dat kunstmatige intelligentie de belangrijkste speler zou kunnen worden in deze militaire confrontatie. En dat is trouwens een enorm probleem: datgene wat we in films in de jaren negentig zagen als fantasie is nu al werkelijkheid geworden. De waarheid is dat machines vroeg of laat tegen mensen beginnen te vechten. Dat is nu geen grap meer, het wordt absoluut realistisch.

En dus moeten psychologen aan de slag om barrières te definiëren voor kunstmatige intelligentie. Zodat kunstmatige intelligentie niet kan worden gebruikt op terreinen waar een persoon verschilt van de rest van de wereld. Gevoelens kunnen bijvoorbeeld in geen geval kunstmatig worden opgewekt, want dan houdt een mens op een mens te zijn. Daarnaast moeten juristen over de hele wereld werken aan veiligheidsmechanismen om onze menselijke omgeving te beschermen tegen de invloed van deze wetenschappelijke en technische vooruitgang.

Rond 2027 zal de doorbraak van AI-technologie voltooid zijn: dan zullen we de nieuwe vorm van de tank, raketten en andere wapens begrijpen

Ik schat dat de huidige ontwikkeling van AI-technologie rond 2027 klaar zal zijn. Dan zullen we de nieuwe vorm van de tank begrijpen, de nieuwe vorm van raketten en andere wapens die de komende honderd jaar zullen veranderen. Wapens worden nauwkeuriger en goedkoper. Rond 2027 zal deze technologische doorbraak voltooid zijn, en dan zullen de partijen in staat zijn om nieuwe wapens te verzamelen voor zowel aanval als verdediging.

Deze nieuwe wapens zullen absoluut meedogenloos zijn. En dan zal de wereld voor een nieuwe dreiging komen te staan: of er wordt een groot offensief ingezet met nieuwe wapens, of, wat waarschijnlijker is, we gaan een strategie van totale uitputting zien die het mogelijk maakt om op afstand hele volkeren te vernietigen, de economie om zeep te helpen, mensen te intimideren en aan te zetten tot overgave.

Kan een Derde Wereldoorlog in dit geval nog worden vermeden? En hoe? 

Misschien bevalt mijn antwoord je niet, maar ik ken de militaire wetenschap en militaire geschiedenis, en ik zie welke indicatoren kunnen worden gebruikt om te classificeren of er een oorlog is of niet. Ik geloof dat we nu in 2024 absoluut kunnen zeggen dat de Derde Wereldoorlog al is begonnen. 

Waarom nu, in 2024? 

Omdat Oekraïne in 2024 niet alleen tegenover Rusland staat. Oekraïne heeft nu al te maken met soldaten uit Noord-Korea. In Oekraïne worden nu openlijk, zonder enige schaamte, burgers gedood door Iraanse Shahed-drones. Er vliegen al raketten van Noord-Koreaanse makelij door het Oekraïense luchtruim. 

Vergeef me, maar ik denk dat de meeste militairen het met me eens zijn. Ik 'feliciteer' u – datgene waar we zo lang op hebben gewacht, is al begonnen. Maar God zelf geeft ons een kans – niet alleen aan Oekraïne, maar aan de hele wereld – om nu de juiste conclusies te trekken.

Alles kan hier, op het grondgebied van Oekraïne, tot een halt worden geroepen. Maar om de een of andere reden willen onze partners dat niet begrijpen. Het is duidelijk dat Oekraïne al veel vijanden heeft. Oekraïne zal overleven door middel van technologie, maar het is niet duidelijk of het deze strijd alleen kan winnen. Daarom denk ik dat de Derde Wereldoorlog is begonnen. Welkom.

Lees en bekijk hier het Oekraïenstalige origineel van dit interview door Roman Kravets en Roman Romanjoek van Oekraïnska Pravda.