De stilte van Belarus is geen onderwerping, maar stilzwijgende minachting

Aleksandr Loekasjenko heeft 86,82% van de stemmen behaald in de Belarussische verkiezingen - bepaald geen verrassing. Journalist Anna Zlatkovskaja schrijft voor nieuwssite Zerkalo over de machteloosheid, apathie en het onrecht dat Belarussen voelen, maar blijft ook hoopvol over de toekomst.

Belarus 2025 protest 1Leden van de Belarussische diaspora dragen een 330-meter lange oppositievlag door de straten van Warschau in januari 2025, als protest tegen de verkiezingen in Belarus. Foto: ANP / Sergei Gapon / AFP

Er is niets 'spannenders' dan verkiezingen in Belarus. Het is alsof je voor de honderdste keer Titanic kijkt en hoopt op een andere afloop, terwijl je weet hoe onzinnig dat is. Je kunt de regisseur niet dwingen het einde te veranderen. Je kunt het hem niet eens vragen. Je kunt er zelfs niet aarzelend over schrijven op sociale media, want de reactie volgt onmiddellijk: Okrestina [een beruchte gevangenis in Minsk waar politieke gevangenen worden vastgehouden en gemarteld, red.], de rechtbank, een strafzaak, opnieuw naar de rechtbank, en dan naar een strafkamp. Of voor mensen die in het buitenland zijn: inbeslagname van je eigendommen, een strafzaak en een oproep om naar de rechtbank te komen.

De verkiezingen hadden ook een clownshow kunnen heten - vanwege de smakeloze versieringen, de geforceerde campagnevideo’s en flashmobs, en vanwege het gevoel dat achter de schmink van de lachende clown een vermoeide, verdrietige man schuilgaat. Maar er is te veel pijn om het alleen zo af te schilderen.

Dit waren de stilste verkiezingen van Loekasjenko’s hele bewind

Wat overblijft, is het gevoel van uitputting. Het is alsof we aan de oever zitten te wachten tot het lijk van onze vijand voorbijdrijft. Typische 'Belarussische zen'.

Dit waren de stilste verkiezingen van Loekasjenko’s hele bewind. Het voelt als een film waar vlak voor de tragische climax een ondraaglijke stilte valt, en je begrijpt: er staat nu iets verschrikkelijks te gebeuren, een grote beproeving voor de hoofdpersonen van dit verhaal. Dit is vooral een waarschuwing voor de machthebbers.

Deze stilte is geen onderwerping, geen berusting in wat er gebeurt, maar een zwijgende minachting. Ja, hij [Loekasjenko, red.] is erin geslaagd massaprotesten neer te slaan en zelfs kinderen angst aan te jagen. Blijkbaar winnen granaten het van bloemen, en wapenstokken van protestborden. Daarom vecht de duivel in verhalen altijd om de ziel van de mens: innerlijke waarden kun je niet in de handboeien slaan.

Geef jezelf desnoods 200 procent van de stemmen: de waarheid blijft even goed zichtbaar. Ze ligt opgesloten in menselijke lichamen, wordt overgedragen in codetaal en groeit uit tot tot een groot gedeeld geheim - een geheim dat zich op een dag weer op de straten van het land zal openbaren. Ik vermoed dat dat gepaard zal gaan met een groot feest en champagne.

De hoop blijft leven

Een voormalige politieke gevangene vertelde me eens dat zelfs mensen met lange straffen (van 10 tot 15 jaar of zelfs meer) ook in de strafkolonie hoop houden. Het is hun enige reddingsboei in een zee van angst en verdriet. En er is geen wapen ter wereld dat haar kan vernietigen. Het regime raast door, zijn handlangers zijn dronken van macht en wetteloosheid, mensen worden gemarteld en vernederd, maar de hoop blijft leven. Als de 'dienaren van de staat' ook maar een greintje zelfreflectie hadden, zou het voor hen pijnlijk duidelijk worden hoezeer iedereen deze dictatuur zat is. 

Het zou fascinerend zijn om die momenten van bewustwording te zien, de verwarring en verbazing wanneer mensen beseffen dat Belarussen niet te breken zijn, ondanks alle wreedheid en onderdrukking. Ja, mensen schreeuwen het niet van de daken, wat begrijpelijk is. Niemand wil achter de tralies belanden. Iedereen wil gewoon een normaal leven leiden, met familie, vrienden en kleine dagelijkse genoegens. Daar valt voor het regime weinig eer aan te behalen: als een boze bruine beer door de straten rent, duikt iedereen weg.

Verzet tegen het gehate regime betekent dat je jezelf en je dierbaren veilig houdt

Maar wat leeft er in de ziel van Belarussen? Het geloof dat er aan alle slechte dingen een eind komt, dat alle dictaturen op den duur sterven, net als de dictators zelf. Laat hem [Loekasjenko, red.] zichzelf vandaag opnieuw feliciteren met een valse overwinning, en laat hem aan iedereen het beeld van een kalm en stabiel Belarus presenteren. De werkelijkheid blijft de werkelijkheid, en daarin bestaat alleen die 'Belarussische zen'.

Verzet tegen het gehate regime betekent dat je jezelf en je dierbaren veilig houdt. Verzet bestaat uit hulp en solidariteit. In reizen en nieuwe ontmoetingen. In kleine en grote ontdekkingen - gelezen boeken, gesprekken met kinderen, creativiteit en werk. We verzamelen onschatbaar veel ervaring, of dat nu in Belarus is of daarbuiten, en daarmee kunnen we onszelf in de toekomst inenten tegen de dictatuur.

De partizanenradio zal dezelfde boodschap blijven uitzenden: dat Belarussen elkaar in 2020 hebben gevonden, en sindsdien niet meer zijn kwijtgeraakt. De grootste angst van de 'zelfgekozene' zijn de miljoenen stemmen die in de straten van de hoofdstad 'Ga weg!' scanderen. En die stemmen zijn er nog steeds, ook al hoort hij ze niet. De wereld vraagt zich af hoeveel lafheid er in één man kan schuilen.

Dit is een vertaling van een artikel dat eerder werd gepubliceerd door nieuwssite Zerkalo

Publish the Menu module to "offcanvas" position. Here you can publish other modules as well.
Learn More.