De rechtbank in het Presnensky district in Moskou heeft gisteren de onafhankelijke Russische verkiezingswaarnemer Golos (de Stem) verboden. Golos, opgericht in 2000, heeft volgens de rechter de wet overtreden, die vereist dat alle politieke ngo’s die buitenlandse financiering ontvangen zich als 'buitenlands agent' laten registreren bij het ministerie van Justitie. Hoewel Golos dat in 2014 heeft gedaan, heeft de rechtbank toch een stok gevonden om de hond te slaan: Golos zou 'haar activiteiten hebben verricht via een niet-geregistreerde beweging'.
De organisatie moet binnen zes maanden zijn geliquideerd. De wet tegen ngo's met buitenlandse financiering dateert uit 2012 en heeft veel actiegroepen inmiddels de kop gekost. Golos weigerde aanvankelijk zich als 'buitenlandse agent' te laten registreren. Het vonnis is een opmaat naar de Doemaverkiezingen van 18 september.
Sacharovprijs
Tijdens de parlementsverkiezingen in 2011 bracht Golos tal van misstanden in het stemproces aan het licht. De stembusfraude leidde tot massademonstraties, die door de overheid krachtig werden neergeslagen. Golos constateerde ook in mei van dit jaar tijdens interne voorverkiezingen van verschillende partijen grootschalige onregelmatigheden. De waakhond bekritiseerde zowel de voorverkiezingen bij Verenigd Rusland als de oppositiepartij Parnas.
Golos werd al langer tegengewerkt door de autoriteiten. In 2013 gaf het Noorse Helsinki-Comité de groep de Andrej Sacharovprijs (50.000 euro), vanwege haar inzet voor de versterking van de democratie in Rusland. Voor de Russische overheid geldt dit als financiering uit het buitenland. Hoewel de organisatie na de nieuwe wet alle banden met buitenlandse donateurs had verbroken, was de Sacharovprijs aanleiding om Golos voor zes maanden te schorsen. Eerder dit jaar kreeg Golos een boete van 1.2 miljoen roebel (16.000 euro) opgelegd.
Al twintig ngo's opgeheven
Golos was in juni 2014 een van de eerste ngo’s die officieel als buitenlands agent werd geregistreerd door het ministerie van Justitie. Volgens Human Rights Watch hebben de afgelopen twee jaar meer dan honderd organisaties dat gedaan, terwijl ruim twintig andere zijn opgeheven. Het zijn vooral ngo’s die zich bezighouden met mensenrechten. Het verbod op buitenlandse inkomsten maakt het voor de Russische autoriteiten relatief eenvoudig de organisaties te controleren.
Na de slechte ervaringen van 2011 wil de overheid nog minder aan het toeval overlaten dan ze al deed. In januari 2016 werd al een wet aangenomen die waarnemers op de verkiezingsdag voortaan verbiedt om de ronde te doen bij verschillende stembureaus. De instanties moeten enkele dagen voor de verkiezingen aangeven wie waar gaat controleren. Volgens Golos maakt dat het ondoenlijk het verloop van de verkiezingen te monitoren, aangezien zo immers ruim van tevoren al bekend is bij welke bureaus geen waarnemer aanwezig zal zijn.
Afgelopen juni kregen de waarnemers van de Parlementaire Vergadering van de Raad van Europa (PACE) al te horen dat zij geen accreditatie zouden krijgen om tijdens de verkiezingen in Rusland aanwezig te zijn. Volgens Doema-voorzitter Sergej Narysjkin is dat een reactie op de schorsing van Rusland in de Parlementaire Assemblee naar aanleiding van de annexatie van de Krim. De Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) mag wel waarnemers sturen.