Prutswerk van Prigozjins partizanen schaadt het Kremlin

Het rapport van speciaal aanklager Robert Mueller beslecht de discussie over de Russische inmenging in de Amerikaanse verkiezingen. Die staat nu vast, zegt politiek analist Vladimir Frolov op de nieuwssite Republic.ru. Maar de 'partizanen' van Prigozjin leverden knoeiwerk waar in Rusland door spionagekenners om gelachen wordt. Frolov ziet het als bewijs van de ‘huis-, tuin- en keuken-amerikanistiek die bij ons de laatste tijd welig tiert'. Het Kremlin zou zich er bliksemsnel van moeten distantiëren.

prigozjin serveert poetinPoetins cateraar Prigozjin serveert hier in het Kremlin. Hij is nu aangeklaagd in de VS wegens inmenging in de verkiezingen via zijn trollenfabriek.

door Vladimir Frolov

De officiële beschuldigingen tegen het Russische Internet Research Agentschap van Jevgeni Prigozjin [een Russische miljardair die bekend staat als 'Poetins kok' wegens zijn lucratieve catering voor de Russische regering - red.] en 12 van zijn medewerkers, die op 16 februari door een grand jury van het district Columbia openbaar zijn gemaakt op basis van het onderzoeksmateriaal van speciaal aanklager Robert Mueller, bevatten slecht én goed nieuws voor het Kremlin.

Het slechte nieuws: inmenging staat vast

Het slechte nieuws is dat de al meer dan een jaar woedende discussie in de VS over de Russische inmenging in de presidentsverkiezingen van 2016 nu een officiële juridische vorm heeft gekregen. Burgers van de Russische Federatie zijn beschuldigd van het plegen van misdrijven op het grondgebied van de VS – van deelname aan een informatiecampagne en agitatie op de sociale media met het doel om presidentskandidaat Hillary Clinton in diskrediet te brengen, de steun voor haar opponenten Bernie Sanders en Jill Stein te vergroten, deelname aan de verkiezingen van belangrijke kiezersgroepen van de Democratische Partij te minimaliseren en, het belangrijkste, de mobilisatie van aanhangers van Donald Trump in swing states te stimuleren.

De gepubliceerde aanklacht ontkracht de samenzweringstheorieën dat de Russische inmenging een verzinsel is van de geheime diensten en vertegenwoordigers van de Democratische Partij om de legitimiteit van de overwinning van Trump te ondermijnen en de nederlaag van Hillary Clinton te rechtvaardigen.

De Russische inmenging in de Amerikaanse verkiezingen is daarmee vanaf nu geen onderwerp meer van binnenlandse twisten – de aanklacht openbaart de inhoud en de gang van zaken. Zij heeft de vorm van een speaking indictment die behoorlijk gedetailleerd de activiteiten beschrijft van de ‘trollenfabriek’ en zijn leidinggevenden met het doel een voor het Kremlin gunstig effect te sorteren op de politieke processen en op het verloop van de presidentsverkiezingen in de VS.

De inmenging werd gepleegd ten gunste van Trump en ten nadele van Clinton. In het juridische procesdocument wordt de basisthese van de beschuldigingen van de Amerikaanse inlichtingendiensten aan het adres van Rusland bevestigd, die zijn gepubliceerd in oktober 2016 en januari 2017.

In de aanklacht ontbreken beweringen dat de acties van de verdachten op enigerlei wijze invloed hebben gehad op de Amerikaanse verkiezingen (er wordt slechts gezegd dat zij pogingen hebben gedaan die invloed uit te oefenen en vijandigheid en wantrouwen probeerden te zaaien tussen verschillende groepen in de Amerikaanse samenleving). Evenmin beschuldigt zij vertegenwoordigers van het campagneteam van Trump en burgers van de Russische Federatie van samenzwering (collusion of conspiracy), wat dergelijke beschuldigingen voor de toekomst overigens niet uitsluit.

De betekenis van dit document komt hierop neer dat de aanklagers nu over overtuigende en wettelijk verkregen bewijzen beschikken (onder meer door getuigenverklaringen) van illegale activiteit van burgers van de Russische Federatie, die zij in een openbaar proces voor een juryrechtbank willen verdedigen. Zonder overtuigende bewijsmiddelen zou er geen aanklacht zijn ingediend.

Daar komt nog bij dat in de tekst van de aanklacht zowel gebruik gemaakt wordt van reeds uit open bronnen bekende gegevens over de activiteit van het (Russische) Internet Research Agentschap (research van RBK, de Novaja Gazeta, The New York Times, de database van Sjaltaj-Boltaj en andere) als van gegevens die verkregen zijn door middel van inlichtingenkanalen. Daarop wijzen voorbeelden van interne communicatie van medewerkers van de fabriek, benevens het rapport van de Amerikaanse NSA van december 2017, waar de Washington Post de hand op wist te leggen.

Zo te zien is de NSA doorgedrongen in het computernetwerk van de fabriek en heeft de acties van haar medewerkers in real time kunnen volgen. Er is ook een aanklacht ingediend tegen een Amerikaanse burger uit Californië (die meewerkt met het onderzoek). Hij heeft burgers van Rusland geholpen persoonsgegevens van Amerikaanse burgers te verkrijgen (aggravated identity theft).

Het openbaren van de officiële aanklachten geeft de onderzoeksinstanties de gelegenheid agressievere justitiële actie te ondernemen jegens Amerikaanse burgers, waaronder medewerkers van Trumps campagneteam, met wie de verdachten contact hebben gehad, zoals bevestigd wordt in de aanklacht.

Lavrovs 'lariekoek'

Minister van Buitenlandse Zaken Sergej Lavrov noemde de gepubliceerde beschuldigingen ‘lariekoek’ en eiste de openbaarmaking van feiten, maar de feiten zullen niet aan de Russische minister van Buitenlandse Zaken worden voorgelegd, maar aan een Amerikaanse juryrechtbank (als de zaak tenminste zo ver komt, want daarvoor moet tenminste een van de verdachte Russen aan de VS worden uitgeleverd). Een aanklacht is geen buitenlands-politiek document maar uitsluitend een instrument voor het Amerikaanse strafproces, dat officieel bevestigt dat de Amerikaanse wetten zijn overtreden en een misdrijf is gepleegd.

De Russen worden niet beschuldigd van inmenging in de Amerikaanse verkiezingen, maar van ‘samenzwering ten behoeve van oplichting’ om ‘met behulp van leugenachtige methodes het functioneren van de wettelijke functies van de Amerikaanse staatsinstellingen te belasten, belemmeren of blokkeren’.   

In concreto wordt gesteld dat de verdachten zich hebben gemengd in het door de Federale kiescommissie van de VS uitvoeren van de Wet op de federale verkiezingen, die buitenlandse burgers verbiedt iedere politieke activiteit in het kader van de verkiezingscampagne te financieren. Bovendien hebben de verdachten middels bedrog het ministerie van Justitie belemmerd de Wet op de buitenlandse agenten ten uitvoer te brengen, die de registratie van agenten verplicht stelt die politieke actie ondernemen op het grondgebied van de VS.

Eveneens wordt gesteld dat de verdachten middels bedrog visa voor bezoek aan de VS hebben verkregen met andere doelen dan waarvoor zij zich in hun visumaanvraag hadden aangemeld. Het tweede punt in de aanklacht houdt verband met oplichting bij bankzaken en geldtransfers op het territorium van de VS met als doel bankrekeningen en accounts van Paypal voor fake personages te openen.

De punten 3 tot 8 bevatten beschuldigingen van diefstal van persoonsgegevens van Amerikaanse burgers voor het verheimelijken van illegale activiteiten, met inbegrip van sociale verzekeringsnummers, bankrekeningnummers en nummers van rijbewijzen van Amerikanen.

Een dergelijke beperking van de aanklacht tot beschuldigingen die betrekkelijk makkelijk zijn te bewijzen geeft de aanklagers de zekerheid dat het proces ontvankelijk wordt verklaard, terwijl de narratieve inbedding van de feiten van de illegale activiteiten de mogelijkheid geeft het feit van de inmenging in de verkiezingen zijdelings te bevestigen, zonder dat voor de jury te hoeven bewijzen (niet voor niets werd Al Capone veroordeeld wegens belastingontduiking – dat was bewijsbaar in de rechtbank).

'Onomstotelijk bewijs'

Na de publikatie van de beschuldigingen aan het adres van de ’12 vrienden van Prigozjin’ is onweerlegbaar vast komen staan dat er sprake was van Russische inmenging in de verkiezingen, zoals generaal-luitenant McMaster, veiligheidsadviseur van de president opmerkte.

Die constatering dwingt het Amerikaanse buitenlands-politieke apparaat de Russische inmenging als ‘daad van agressie’ te beschouwen, waarop een hard antwoord moet volgen. Dat de activiteiten van de Trollenfabriek op de Amerikaanse sociale media niet zijn stopgezet (zelfs niet na de nationale tragedie met de schietpartij op een school in Florida) dwingt de top van de Amerikaanse geheime diensten tot de conclusie dat de activiteiten van de Fabriek door de Russische leiding als succesvol worden beschouwd en voortgezet moeten worden ter verzwakking van de VS van binnenuit, onder meer via inmenging in de voor dit najaar geplande tussentijdse verkiezingen voor het Congres.

Moskou wordt voorlopig gered van ‘het uur der wrake’ door de idiosyncrasie van Trump zelf, die elke verwijzing naar Russische inmenging geagiteerd opvat als betwisting van de legitimiteit van zijn overwinning. Trump weigert voorstellen van zijn administratie goed te keuren om de Russen met gelijke munt terug te betalen voor hun inmenging in de verkiezingen en heeft nog geen enkele vergadering over dit thema belegd.

Maar de institutionele druk op Trump om terug te slaan zal slechts toenemen. Het ligt voor de hand dat Moskou serieus moet vrezen voor tegenmaatregelen van de VS en Groot-Brittannië op de cyberaanval met het virus NotPetya in de zomer van vorig jaar, waarvoor de schuld geheel bij de Russische militaire top is gelegd. Trump zal zich daar waarschijnlijk niet al te zeer tegen verzetten, vooral niet omdat de Amerikanen vermoeden dat bij het NotPetya virus hackersinstrumenten van de NSA zijn ingezet, die door de Russische geheime dienst zijn  gestolen met behulp van het antivirus Kasperski.

Het goede nieuws voor het Kremlin

Het goede nieuws voor het Kremlin zit hem hierin dat in de aantijgingen met geen woord wordt gesproken over de rol die Russische staatsorganen, waaronder de veiligheidsdiensten, spelen in de activiteiten van de trollenfabriek. En dat de aanklachten, op Prigozjin na, zijn ingediend tegen onbekende personen, die geen enkele relatie met de Russische staat hebben. In het rapport van de NSA, geciteerd door de Washington Post, wordt gezegd dat Poetin de acties van Prigozjin ‘mogelijk’ heeft toegestaan, maar zich niet heeft gemengd in de dagelijkse leiding van de campagne. En dat zou best eens waar kunnen zijn.

Uit de beschrijvingen in de aanklacht van de door de ‘groep van Prigozjin’ uitgevoerde trolling-campagne tegen de VS (die al in mei 2014 zou zijn gestart maar aanmerkelijk is opgevoerd in de zomer van 2015 en in de lente van 2016 radicaal van koers veranderde ten gunste van Trump) blijkt voor specialisten zonneklaar dat het geen operatie van geheime diensten was, maar uitbesteed ‘partizanenwerk’. De beschermingsmaatregelen om  de Russische herkomst van de campagne te verhullen waren dilettantistisch. Elementaire conspiratiemaatregelen, die genomen worden bij spionageoperaties zijn niet in acht genomen. 

De voorbereiding van het personeel was rudimentair, zowel waar het de Engelse taal aangaat (de posts van ‘Russische trollen’ bevatten typische russicismes – grove stilistische, lexicale en zelfs grammaticale fouten) als waar het enig begrip van de Amerikaanse politieke processen en de Amerikaanse werkelijkheid betreft. Je kunt met geen mogelijkheid het klakkeloos kopiëren van Amerikaanse feestdagen en openbare opinieonderzoeken beschouwen als een diepgaande onderdompeling in de Amerikaanse politiek.

Inzicht in de thema’s die de meest heftige polemiek en zelfs conflicten oproepen in de Amerikaanse samenleving (de rassenkwestie, het recht op wapenbezit, de rechten van vrouwen en minderheden, immigratie) kun je makkelijk verwerven als je de Amerikaanse pers leest.

De reis van drie weken die twee medewerksters van de Fabriek (die de VS daarvóór niet kenden) door enkele staten maakten ‘voor spionagedoeleinden’ ontlokt slechts een glimlach (zonder voorkennis achterhaal je niet veel in drie weken). De aanbeveling van een van de Republikeinse activisten in Texas: ‘focus op de purple states' – de staten waar Clinton en Trump ongeveer nek aan nek gingen en waar kleine extra inspanningen de overwinning zouden kunnen bewerkstelligen – zijn slechts waardevol voor mensen die de sociologie van de presidentiële race van 2016 niet continu hebben gevolgd. 

De acties van de trollen, waarvan het effect onbekend is, zijn slechts in één battleground state opgevallen: in Florida (waar Trump won met een verschil van 120.000 stemmen). Maar in de staten waar het lot van de verkiezingen werd beslist en waar ‘Russische trollen’ theoretisch een rol zouden hebben kunnen spelen – in Wisconsin (een overwicht van Trump van 10.704 stemmen), Michigan (overwinning van Trump met 22.177 stemmen) en Pennsylvania (67.416 stemmen) werd geen enkele actie ondernomen. Wat bewijst dat we te maken hebben met een product van de zogenaamde ‘huis-, tuin- en keuken-amerikanistiek’ die bij ons de laatste tijd welig tiert.

De enige sterke component van de operatie was smm-marketing en online analyse. Sterker nog: juist het primitivisme van datgene wat de medewerkers van de Fabriek in de VS ondernamen (ze hadden geen idee van de gevolgen van hun daden) was een van de bouwstenen van het ‘geruchtmakende succes’ van het project. Het is vreemd dat de ‘operatie van de Russische trollen’ in de VS wordt opgedist als een briljant geplande en minutieus uitgevoerde ondermijnende spionageactie. In Rusland wordt de operatie beschouwd als goocheltrucjes van pranksters (grappenmakers).

Window of opportunity

Dat er vooralsnog geen officiële beschuldigingen van inmenging in de richting van staatsinstituties zijn geuit, geeft Moskou een klein window of opportunity om de inmenging in de Amerikaanse verkiezingen zonder gezichtsverlies met Washington te regelen. Maar daarvoor moet Moskou zich distantiëren van de ‘partizanenacties’ van de ‘twaalf vrienden van Prigozjin’, een eigen onderzoek starten en ‘de schuldigen straffen’ (dat niemand van plan is de verdachten aan de VS uit te leveren spreekt voor zich). 

Dat is des te nijpender omdat de stormachtige activiteiten van het betreffende personage en zijn groep in Amerika, net zoals in Syrië gebeurt met particulier huurlingenbedrijf Wagner, de belangen van de Russische staat schaden. Het uitbesteden van fundamentele staatstaken in de buitenlandse politiek, spionage en oorlogvoering met behulp van privéstructuren mag dan aantrekkelijk zijn wegens de factor plausible deniability voor het doorvoeren van speciale operaties, maar blaast in werkelijkheid de staat op als systeem dat verantwoordelijk is voor het nemen en uitvoeren van dit soort beslissingen.

Het is duidelijk dat het resultaat van de verkiezingen ook zonder het trollen van de Fabriek en het overspoelen van Facebook met vuilspuiterij over Hillary Clinton hetzelfde zou zijn geweest, maar de Russisch-Amerikaanse betrekkingen zouden niet zo zwaar zijn beschadigd als ze nu zijn. Zelfs als we ervan uitgaan dat ‘trollen’ een effectief middel was bij de binnenlandse destabilisatie in de VS en kiezers heeft gestimuleerd op Trump te stemmen (hoewel er nog geen objectieve bewijzen voor dat effect zijn), dan nog is strategisch gesproken het werk van de ‘groep privépersonen’ voor de verhouding met de VS totaal destructief en contrair aan het landsbelang.

De door speciaal aanklager Mueller gepresenteerde beschuldigingen geven Moskou de kans om zich te herbezinnen op de situatie en de mogelijke gevolgen van verdere ‘partizanenacties’. Het is de hoogste tijd de ‘verticaal van de macht’ in de buitenlandse politiek te herstellen en je te ontdoen van dilettanten met eigen initiatief, zelfs als zij vrienden zijn van de president.

Lees hier het Russischtalige artikel op Republic.ru