De moord op de Wit-Russische journalist Pavel Sjeremet op 20 juli in Kiev is een zorgwekkend symptoom van de gevaren waaraan journalisten in Oekraïne in toenemende mate blootstaan. Volgens het Instituut voor Massainformatie in Kiev zijn er in de eerste helft van 2016 113 misdrijven tegen journalisten gepleegd, sommige gepaard gaande met fysieke aanvallen, schrijft Christopher Miller van de Oekraïense redactie van Radio Free Europe/ Radio Liberty in Kiev.
Op 20 juli werd de Wit-Russische journalist Pavel Sjeremet in Kiev met een autobom vermoord
Sinds de onafhankelijkheid van Oekraïne in 1991 zijn meer dan 50 Oekraïense journalisten vermoord. Op 3 augustus nam staatssecretaris voor informatiepolitiek Tetjana Popova ontslag uit protest tegen het gebrek aan daadkracht van de overheid bij onderzoek naar en stellingname tegen aanvallen op de vrijheid van meningsuiting. 'Ik kan het uitblijven van adequate reacties op deze aanvallen niet tolereren,' aldus Popova. Er is sprake van een trendbreuk: de meeste aanvallen zijn afkomstig van burgers: hackers, internet-trollen en 'patriottische journalisten'. Maar de overheid schept het klimaat ervoor, aldus Miller.
Zo werd in februari 2015 een 'internet-leger' opgericht door de minister van Informatiepolitiek, met het doel desinformatie van Russische en rebellenkant tegen te gaan. Dat 'leger', aldus Miller, was de wegbereider voor de website Mirotvorets (Vredestichter), die deze zomer de persoonlijke gegevens publiceerde van meer dan 5.000 internationale journalisten die zich hadden geaccrediteerd bij de rebellenrepublieken in de Donbas. Ze worden beschouwd als 'collaborateurs met terroristen'. Sommigen ontvingen daarna doodsbedreigingen. Er zou een link zijn met de Oekraïense geheime dienst, al ontkent deze enige betrokkenheid bij de site.
Hoewel president Porosjenko zich distantieerde van de site sprak zijn minister van Binnenlandse Zaken Arsen Avakov openlijk zijn steun uit voor deze vorm van 'burgeractivisme'. Het is een veelbetekende episode in de informatieoorlog die woedt tussen Rusland en Oekraïne. Maar ook binnenslands worden journalisten aangepakt: zo werd internet-tv-station Hromadske in Kiev slachtoffer van een cyberaanval van 'patriotten' nadat het beelden had uitgezonden van gevechten rondom Avdejevka in de Donbas. De verslechtering van de veiligheidssituatie voor journalisten is een teken van de verzwakking van de staat, die sinds Euromajdan kampt met een zware economische en veiligheidscrisis, een oorlog en een weinig daadkrachtige regering. In dat gat springen de 'patriotten' van Oekraïne.
Artikel van Christopher Miller
Gerelateerd artikel: scenario's bij de moord op Sjeremet