Er is in Rusland een nieuwe generatie van jonge activististen opgestaan. Deze jongeren laten zich niet indoctrineren door uniforme en eenzijdige berichten van de staatstelevisie, ze kijken niet eens. Ze hebben hun eigen informatiekanaal: het internet. Ze hebben hun eigen wapens: mobiele telefoons waarmee ze pogingen tot indoctrinatie van leraren in de klas kunnen filmen. Ze hebben hun eigen podium: sociale media om videoverslagen razendsnel te verspreiden.
Zo doken er in de sociale media de afgelopen weken uit alle windstreken van Rusland video’s op. De filmpjes volgen steeds eenzelfde patroon. Een docent staat voor de klas op een middelbare school of universiteit en wijst de leerlingen erop dat ze een fout begaan wanneer ze de anti-corruptiecampagne van Navalny steunen. Scholieren worden gewaarschuwd en terechtgewezen, Navalny is een agent van het Westen en zijzelf zijn ‘freaks’, zoals een docent in Tomsk zei.
Vijfde kolonne
Op 17 maart gaf Farida Koelmoechametova, docent aan het staatsconservatorium van Moskou, Daniil Piltsjen, vierdejaars student compositie, opdracht een lijst met ‘verraders’ en ‘samenzweerders van de vijfde colonne’ hardop voor te lezen aan zijn klas. Op de lijst staan een aantal prominente Russische activisten, politici, journalisten en entertainers.
Piltsjen drijft de spot met zijn opdracht en begint de lijst met overdreven stem en een flinke dosis sarcasme op te dreunen. De klas lacht. Koelmoechametova vindt het niet grappig, pakt de lijst van Piltsjen over en begint zelf te oreren. Piltsjen verklaart later dat Koelmoechametova had gedreigd hem te schorsen.
Na een gesprek met de rector van het conservatorium, Larissa Sloetskaja, naar aanleiding van de video, besloot Koelmoechametova op te stappen. Sloetskaja vertelde journalisten nadien dat Koelmoechametova de lijst van ‘verraders’ op eigen initiatief had samengesteld.
Maar Koelmoechametova - een onbekende in de klassieke muziekwereld - blijkt specifiek te zijn aangesteld om een module te geven met de naam ‘Fundamenten van de Culturele Politiek van Rusland’, een serie lessen die afgelopen september op initiatief van het Ministerie van Cultuur werd gestart.
‘Corruptie is normaal’
Daags na de protesten van 26 maart spreekt docent Nikolai Pitsjkoerov zijn klas op de staatsuniversiteit van de Siberische stad Tomsk misprijzend toe. In de video is te zien hoe hij studenten die hebben meegedaan aan de demonstratie ‘ontmaskert’ en ‘freaks’ noemt. Hij impliceert dat zij alleen meededen om geld te verdienen. ‘Vind een andere manier om aan je geld te komen,’ roept hij zijn klas toe.
Pitsjkoerov voert ook aan dat corruptie normaal en onvermijdelijk is en dat wanneer ambtenaren stelen van de staat, dit een teken is van een gezonde economie. ‘Als een staat geen corruptie kent,’ zegt hij, ‘betekent dit, dat niemand die staat nodig heeft.’
Ondermensen
Ook uit Tomsk, dit keer van een middelbare school, komt het materiaal met een docent die een tirade tegen het liberalisme afsteekt. Hij noemt zijn studenten ‘fascisten’ en ‘Angelsaksische lakeien’.
‘Jullie willen vrijheid, toch? De liberalen gaven vrijheid aan allerlei ondermensen. Liberalisme is vrijheid voor de ondermens die qua ontwikkeling gelijk is aan een dier. Het is als zeggen dat een of ander gebroed gelijk is aan een hoog spiritueel persoon. Dat is het gevaar van liberalisme! Mensen zijn niet gelijk in hun niveau van ontwikkeling! En wanneer je gelijke rechten geeft aan een vijfjarige, een veertienjarige en een tachtigjarige is dat een misdaad. Liberalisme jaagt de mensheid de hel in.'
Ook nu weer blijkt hoe onverschrokken de leerlingen zijn. Er wordt voortdurend gelachen, de klas neemt de leraar duidelijk niet serieus, als de boel dreigt te escaleren en de docent begint te dreigen, zorgt dat alleen maar voor meer hoongelach van de studenten. Wanneer de leraar zegt dat er veel Russen zijn die hetzelfde denken, maar het niet hardop zeggen, roept een leerling door de klas ‘Laten we dan de waarheid spreken.’
Wat deze jonge mensen verlangen is vrijheid om je mening te uiten; een einde aan een corrupte overheid en aan leraren die hen proberen te intimideren.
Om met de Britse rockgroep Pink Floyd te spreken:
We don't need no education
We don't need no thought control
No dark sarcasm in the classroom
Teachers leave them kids alone!
Uit: Another Brick in the Wall, 1979