Vonnis Oeljoekajev: 8 jaar kamp, Setsjin buiten schot

Zonder dat de topman van Rosneft die hem zou hebben omgekocht ooit is gehoord door de rechtbank, laat staan gedaagd, is ex-minister Aleksej Oeljoekajev veroordeeld tot 8 jaar strafkamp onder zwaar regime. De uitspraak is een overwinning voor bestuursvoorzitter Igor Setsjin van Rosneft, de oud-medewerker van het Kremlin die er persoonlijk bij was toen de bewindsman het smeergeld ontving maar zelf buiten schot bleef.

Oeljoekajev, die van 2013 tot zijn arrestatie in 2016 minister van economische zaken was in de regering van premier Dmitri Medvedev en voordien negen jaar vicevoorzitter van de Centrale Bank, heeft zich volgens de rechtbank in Moskou schuldig gemaakt aan corruptie. Hij zou twee miljoen dollar hebben aangenomen van Igor Setsjin, behalve topman van Rosneft ook vertrouweling van president Vladimir Poetin. Setsjin zelf is in de hele strafzaak buiten schot gebleven.

Bovendien moet Oeljoekajev een boete van 130,4 miljoen roebel (1,8 miljoen euro) betalen en mag hij na ommekomst van zijn straf nog eens 8 jaar geen functie in overheidsdienst vervullen. Ook is zijn onroerend goed (15 panden met een totale waarde van circa 8 miljoen euro) in beslag genomen.

OeljoekajevRechtbank
Minister Oeljoekajev in de gebruikelijke kooi voor de rechtbank. Foto Novaja Gazeta

Heterdaad

De voormalige bewindsman werd op 14 november 2016 gearresteerd bij het hoofdkantoor van olieconcern Rosneft, nadat hij op heterdaad was betrapt met twee aktetassen waar die twee miljoen dollar aan baar geld in was opgeborgen.

Kort daarvoor had minister Oeljoekajev bij Rosneft een persoonlijk onderhoud gehad met ceo Setsjin, die hem eerder die dag telefonisch dringend verzocht nog die dag langs te komen om enkele urgente kwesties te bespreken. Setsjin gaf hem tijdens deze ontmoeting op zijn kantoor uit dankbaarheid voor eerder afspraken een paar tassen met ‘worst’.

Volgens Oeljoekajev was er sprake van uitlokking. De bestuursvoorzitter van Rosneft zelf weigerde afgelopen najaar echter te getuigen voor de rechtbank. Op verzoek van de advocaten van Oeljoekajev werd Setsjin viermaal opgeroepen om voor de rechtbank te verschijnen. Steeds liet Setsjin verstek gaan, ook als hij wel in Moskou verbleef. Rechtbankpresident Larisa Semjonova liet het er na de vierde keer bij zitten. Hoewel Setsjin in deze zaak de belangrijkste getuige a charge leek te zijn, wilde ze niet zover gaan om hem per dagvaarding te dwingen tot een kruisverhoor bij de rechtbank.

Het vonnis is iets lager uitgevallen dan het Russische openbaar ministerie had geëist. In zijn requisitoir vroeg officier van justitie Boris Neporozjni om een gevangenisstraf van tien jaar.

Oeljoekajev zei tijdens de rechtszaak niet te hebben geweten dat er smeergeld zat in deze tassen. In zijn slotwoord voor de rechtbank excuseerde hij zich jegens de burgers dat ook hij meer aandacht had gehad voor zijn eigen carrière en voorspoed dan voor rechtvaardigheid in de samenleving, maar ontkende hij schuldig te zijn aan de corruptie die hem ten laste werd gelegd. Hij citeerde zowel Socrates als Fidel Castro. ‘Morgen kan de klok voor jou luiden’, zei hij, gevolgd door ‘de geschiedenis zal mij vrijpleiten’.

Slag voor loyale liberalen

Uit de eerste reacties op het vonnis blijkt dat de veroordeling van Oeljoekajev door zijn voormalige medestanders wordt gezien als een slag voor de ‘loyale liberalen’ in de regering, die de machtspositie van president Vladimir Poetin nooit hebben uitgedaagd maar wel weerstand proberen te bieden aan de vertegenwoordigers van het geüniformeerde machtsapparaat, de zogeheten ‘siloviki’ die talrijke sleutelposities in de economie bezetten.

‘Een verschrikkelijk ongegrond vonnis’, aldus presidentieel adviseur Aleksej Koedrin, ex-minister van Financiën. Volgens werkgeversvoorzitter Aleksandr Sjochin dreigt het gevaar dat de bestrijding van corruptie, die belangrijk is om het ondernemingsklimaat te verbeteren, wordt gebruikt om rekeningen te vereffenen. Sjochin zei te hopen dat de zaak in hoger beroep zorgvuldiger wordt behandeld.

Het Kremlin en Rosneft weigerden commentaar op het vonnis. ‘We kunnen geen commentaar geven op de beslissing van de rechter’, aldus Poetins woordvoerder Dmitri Peskov. Rosneft-voorlichter Michail Leontev verdedigde de afwezigheid van Setsjin in de rechtszaal met het argument dat er door de heterdaad geen nader bewijs nodig was. Over de uitspraak zei hij: ‘Het is niet onze competentie om een vonnis te becommentariëren.’ Ook de regeringspartij Verenigde Rusland weigerde inhoudelijk te reageren op de zaak.

Volgens de bestsellerauteur Boris Akoenin is het vonnis van de rechtbank zo hoog uitgevallen, omdat Oeljoekajev zich tijdens de behandeling van de zaak niet schuldbewust heeft getoond, zoals bijvoorbeeld ex-minister Anatoli Serdjoekov van Defensie, maar zich juist heeft verdedigd, vooral in zijn eigen laatste woord. ‘Ik hoop dat hij nooit betreurt dat hij zich in het proces zo heeft gedragen en niet anders’, aldus Akoenin.