Van zijn jaarlijkse vraag-en-antwoord-sessie met het Russische volk maakte president Vladimir Poetin niet voor het eerst een ware goednieuwsshow. Hij repte over grote successen aan het front, complimenteerde Mark Rutte en bemoeide zich met Oekraïense verkiezingen.

De jaarlijkse live persconferentie van Vladimir Poetin. Foto: Sergei Ilnitsky / ANP / EPA

Op vrijdag 19 december hield president Vladimir Poetin zijn jaarlijkse ‘directe lijn’: een persconferentie waarin hij live op televisie vragen van burgers beantwoordt. Het schouwspel duurt vaak uren en aan de hand van zorgvuldig geselecteerde vragen behandelt Poetin de meest uiteenlopende onderwerpen, waaronder de voortgang van de oorlog tegen Oekraïne, de staat van de Russische economie en zelfs de organisatie van verkiezingen in Oekraïne.

‘De vijand lijdt zware verliezen’

Poetin trapte na binnenkomst af met zijn bekende redenering over de staatsgreep in Oekraïne in 2014 – zoals hij de Euromaidan-revolutie altijd heeft afgeschilderd. Ook de Minsk-akkoorden (2014-2015), de erkenning door Rusland van de zelfverklaarde volksrepublieken Donetsk en Loehansk en de gesprekken in Istanbul in 2022 kwamen allemaal ter sprake, en Poetin stelde dat Oekraïne steevast heeft geweigerd het conflict op vreedzame wijze op te lossen. 

Toch voegde hij daaraan toe dat het Kremlin vanuit Kyiv ‘signalen’ ontvangt die duiden op een bereidheid om in gesprek te gaan. Dat moet ook wel, stelt Poetin, want ‘de vijand lijdt zware verliezen en heeft nauwelijks nog reserves.’ Poetin gaf tijdens zijn persconferentie een korte opsomming van de plaatsen in Oekraïne waar het Russische leger succesvol oprukt.

‘De bal ligt bij Oekraïne en Europa’

Keir Simmons van de Amerikaanse zender NBC vroeg Poetin: ‘Bent u verantwoordelijk voor de dood van Oekraïners en Russen in 2026 als u het vredesplan van Trump afwijst?’ De president antwoordde bijna verveeld: ‘Wij voelen ons niet verantwoordelijk, want wij zijn deze oorlog niet begonnen.’ Poetin wees Simmons er vervolgens op dat hij meermaals zijn bereidheid tot compromissen heeft getoond, waaronder tijdens zijn ontmoeting met de Amerikaanse president Trump in Alaska in augustus.

Het is absoluut niet Rusland dat dwarsligt of vredesvoorstellen weigert, aldus Poetin. Integendeel: ‘Wij zijn klaar om te onderhandelen.’ Het is nu niet aan Rusland om initiatief te tonen, vindt Poetin. ‘De bal ligt volledig bij het regime in Kiev en z’n Europese sponsoren.’

Bevroren Russische tegoeden

Gevraagd door BBC-journalist Steve Rosenberg naar oorlogsplannen tegen Europa, antwoordt Poetin: ‘Zolang je ons met respect behandelt, komt er geen nieuwe speciale militaire operatie.’ Poetin is niet onder de indruk van de waarschuwing van secretaris-generaal Mark Rutte van de NAVO dat Europa het volgende doelwit is van Rusland: ‘Ik ken Rutte persoonlijk. Hij is een slimme man en was een effectieve premier, maar waar heeft hij het over?’

Een andere vraag inzake Europa ging over de bevroren Russische tegoeden. Een dag voor de persconferentie werd bekend dat de EU-lidstaten het niet eens waren geworden over het confisceren van €210 miljard aan Russische tegoeden die in de EU geparkeerd staan en sinds 2022 zijn ‘bevroren’, om vervolgens met dat geld steun aan Oekraïne te financieren. ‘Ze zullen het geld hoe dan ook ooit moeten teruggeven’, aldus Poetin, om daaraan toe te voegen dat Rusland de tegoeden via een rechtsgang terug zal eisen.

Oekraïense verkiezingen

Poetin liet zich tijdens zijn persconferentie zelfs uit over mogelijke presidentsverkiezingen in Oekraïne, waarnaar Volodymyr Zelensky onlangs de deur op een kier zette. Poetin zei bereid te zijn de luchtaanvallen op het Oekraïense binnenland op verkiezingsdag te staken. Een algeheel staakt-het-vuren op die dag vindt hij niet nodig, Rusland heeft de afgelopen jaren immers ook al verkiezingen gehouden zonder staakt-het-vuren. 

Bovendien: als het tot verkiezingen in Oekraïne komt, ‘dan moeten Oekraïners in Rusland ook het recht krijgen om, op Russisch grondgebied, hun stem uit te brengen.’ Volgens Poetin zelf wonen in Rusland tussen de vijf en tien miljoen Oekraïners.

Economie

Tijdens de persconferentie werd ook voorzichtig gewezen op de afnemende economische groei. Daarop toverde Poetin een tabel tevoorschijn en legde hij uit dat de onvermijdelijke maatregelen ter bestrijding van inflatie – die volgens Poetin effect hebben – de economische groei drukken ten opzichte van eerdere jaren.

Economische groei in Rusland

De economische groei van Rusland vlakt dit jaar met 1% behoorlijk af ten opzichte van 2024, toen de groei nog op 4,1% uitkwam. Tegelijkertijd daalt het officiële inflatiepercentage wel: waar dat in maart nog boven de 10% uitkwam, daalt het eind deze maand naar verwachting tot onder de 6%. Over de betrouwbaarheid van het officiële inflatiecijfer bestaat wel enige scepsis. De Centrale Bank heeft de basisrente – een belangrijk instrument om inflatie te remmen – de afgelopen tijd ook stapsgewijs teruggebracht van 21% naar 16%.

In januari publiceert RAAM weer een nieuwe versie van de periodieke update over de staat van de Russische economie.

Poetin wijst ook op het feit dat de reële lonen een gezonde groei (4,5%) doormaken. Wat hij er niet bij vertelt is dat die groei wel significant onder het inflatiecijfer ligt. De staatshuishouding staat er volgens de president goed voor en toont de weerbaarheid van het land. Hij verwacht dat het begrotingstekort van 2,6% binnen drie jaar met een procentpunt zal afnemen. De Russen hoeven zich dus geen zorgen te maken dat de oorlogsuitgaven ten koste zullen gaan van het sociale zekerheidsstelsel. 

Overigens ondertekende Poetin onlangs wel een verhoging van de btw van 20% naar 22% per 1 januari 2026.

Traditionele waarden

Poetin liet geen mogelijkheid onbenut om een sneer uit te delen naar het Westen. Op de vraag hoe Rusland jonge wetenschappers kan behouden, antwoordde hij dat veel Russische geleerden die eerder naar het buitenland vertrokken inmiddels weer terugkeren, ‘omdat ze zich, naar eigen zeggen, zorgen maken om hun kinderen.’ Poetin benadrukte vervolgens de traditionele waarden die in Rusland gelden, en dat men zich daar dus geen zorgen hoeft te maken om hun kinderen.

Over de omvang van Russische families leven wel zorgen. Poetin stelt er alles aan te zullen doen om het geboortecijfer (nu 1,4) op te krikken. Daarvoor overweegt hij nieuwe financiële prikkels, maar, zo stelt hij, het is ook zaak jongeren te overtuigen van de schoonheid van het vader- en moederschap.